Wpisz szukany wyraz lub frazę w celu odnalezienia artykułu na naszej stronie.


Szlak mistrza ołtarza z Gościszowic.

Szlak ten oznaczono kolorem żółtym i ma długość 15 km, a przebiega przez miejscowości Sulechów, Krężoły, Stare Karmsko i kończy się w Wojnowie. . Wędrówka po szlaku rozpoczyna się przy głównym węźle obok ulicy Jana Pawła II i palcu Biskupa Wilhelma Pluty. Początkowo trasa prowadzi na północ ulicami Jana Pawła II, Poznańską, Babimojską, gdzie szlak żółty łączy się ze szlakiem zielonym.

Tutaj znajduje się wieś Krężoły (Crummendorf). Źródła niemieckie wywodzą nazwę wsi od słowa krumero lub cromero – co oznaczało okrężnicę, wieś okrężną (na planie kolistym z pustym majdanem). Dawniej znajdowały się tu folwarki Birk i Riegel. Wcześniej do folwarków należała również część dóbr pod zarządem Królewskiego Towarzystwa Handlu Morskiego, którą na rzecz generała von Lauenziena przekazał w podarunku Fryderyk Wilhelm III w 1814 r. W 1830 r. minister Rother kupił te dobra od generała za 366 tys. marek. Część tzw. szlachecka Krężoł była przez ponad 200 lat z posiadaniu rodziny Bernhardi.

Tam należy skręcić na wschód by po 200 m skręcić ponownie w ulicę Bukowską. Początkowo należy skierować się drogą biegnącą do Łęgowa, a następnie idąc w prawo w kierunku Klępska. Od tego rozwidlenia po ok. 1,7 km dochodzi się do Lasu Klępsk, gdzie znajduje się pewien odcinek turystycznej drogi, na którym szlak żółty biegnie razem ze ścieżką dydaktyczną „Do Waligóry” (krótki opis ścieżki w Biuletynie Informacyjnym Miasta i Gminy nr 43 s.5 „Szlakiem Pomników Przyrody”).

Tutaj dociera się do wsi Klępsk (Klemzig). Jest to stara osada wymieniana w dokumencie z 1314 r., a jej właścicielem był komes Jaktor. Już w XIV w. istniała tutaj parafia. Później kolejnymi właścicielami wsi były rody Kalkreuthów, Unruhów, Troschke i Philippsborn. Niemieckie źródła wywodzą nazwę wsi od słowa klemsko, clonica – klonowy(?). dobra klępskie początkowo dzielono na Dolny i Górny Klępsk. W 1565 r. Hans Unruh wystawiał z tych włości, które połączył, m.in. jednego zaciężnego rycerza, a w 1583 dodatkowo wystawiano 4 konie. Natomiast już w 1644 r. liczba zaciężnych rycerzy wzrosła do sześciu, a wystawianych koni opisywano jako „wiele”. W roku 1724 ukazała się pierwsza wzmianka o rodzie Troschke w Klępsku. Z kolei w 1803 r. tzw. górna wieś stała się własnością rodu Schlicgting, zaś dolna wieś objął w posiadanie hrabia Rzeszy Reuß, Henryk XXIX. Od 1828 r. kolejnym jej posiadaczem był już Henryk Reuß- Plauen. Zmarł on w 1833 r., a wdowa po nim – księżna Schöneich- Carolath, przejęła majątek w posiadanie wraz z córką Karoliną Henriettą Reuß, od 1844 r. hrabiną Pükler. Następnie dobra nabył kupiec Franciszek Fryderyk Benme, a potem właścicielem stał się von Philippsborn.

Najciekawszym i unikalnym obiektem jest kościół filialny p.w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Niegdyś był on w całości drewniany złożony z nawy i prostokątnego prezbiterium. W latach 70-tych XVI w. przejęty został przez protestantów. W 1586 r. od południa dobudowany został przedsionek ze schodami na empory. W 1588 r. do północnej ściany prezbiterium dobudowano zakrystię z emporą w drugiej kondygnacji. Wnętrze zostało opięte drewnianymi balkonami i otrzymało malarsko sztukatorski wystrój. W 1657 r., na miejscu spalonej w czasie wojny trzydziestoletniej, wybudowano nową wieżę ze stożkową iglicą. Nawa i prezbiterium posiadają dachy dwuspadowe pokryte gontem. Prezbiterium nakryte jest pozornym sklepieniem, a pozostałe pomieszczenia stropami. Wewnątrz świątyni znajduje się późnogotycki ołtarz z 1500 r., w kształcie tryptyku z posągiem Madonny z Dzieciątkiem z pierwszej ćwierci XVII w. i predellą z 1610 r. oraz polichromia stropów o tematyce staro i nowotestamentowej wykonana w latach 1610- 1613. Do ciekawych należy drewniana chrzcielnica z 1518 r., ambona z 1614 r. (ufundowana przez Jana von Kalckekreutha i jego żonę Jadwigę von Grynberg), chór muzyczny z ok. 1600 r., empory o ozdobnych parapetach z 1593 r. i z ok. 1600 r. W 1609 r. w kościele powstały malowidła empory prezbiterium przedstawiające alegorie Zmysłów oraz Wieczności, fundacji Melchiora von Unruh. Malowidła balustrady empory zachodniej, datowane na 1610 r., przedstawiają w 13 obrazach historię przekazania Mojżeszowi tablic Dziesięciu Przykazań. W 1613 r. powstał kolejny zespół malowideł, do którego należy Sąd Ostateczny na ścianie tęczowej, fundacji Melchiora i Konrada von Unruh i Hansa von Kalckekreuth. .W świątyni zachował się jeden z najstarszych w województwie instrumentów, a mianowicie organy z 1822 r. wykonane przez Ludwika Hartwiga, których renowacji podjął się obecny proboszcz ks. Olgierd Banaś.

Wspomniałem o tryptyku znajdującym się wewnątrz kościoła. Jego wykonanie przypisuje się mistrzowi ołtarza z Gościszowic. Artysta ten był śląskim malarzem i rzeźbiarzem, który stworzył duży warsztat działający prawdopodobnie w okolicach miast Żagania i Szprotawy, leżących przed 1482 r. jak i Sulechów, na terenie Księstwa Głogowskiego. Mistrz ołtarza z Gościszowic działał na północno- zachodnich terenach Dolnego Śląska na przełomie XV i XVI w. Wykonywano w nim przede wszystkim nastawy ołtarzowe składające się zwykle z rzeźbionych części środkowych, awersów skrzydeł i predeli oraz malowanych awersów skrzydeł. Z produkcji tego warsztatu zachowało się ok. 15 zespołów ołtarzowych i pojedyncze rzeźby figuralne. Właśnie tutaj w Krępsku zachował się jeden z takich ołtarzy wykonanych z drewna i pokrytych polichromią. Centralną postacią jest figura Najświętszej Marii Panny z Dzieciątkiem na lewym ręku otoczona mandrolą. Powyżej Marii znajdują się postacie aniołów podtrzymujące koronę nad jej głową. Wokół Matkę Boską otaczają figury apostołów i świętych. Z Krępskiem związane jest również ciekawe zdarzenie jakim była emigracja miejscowych Lateran. W wyniku konfliktu wyznaniowego jaki wybuchł w państwie Pruskim, grupa ok. 100 osób bojąc się osłabienia swojego wyznania, opuściła wraz z pastorem Augustem Ludwikiem Kavelem klępską parafię. Dnia 8 czerwca 1838 r. wyruszyła z Cigacic barkami, następnie dotarła do Hamburga wsiadła na żaglowiec „Prinz Georg” i 20 października 1830 r. dopłynęła do południowej Australii. Tam emigranci założyli osadę o nazwie Klępsk. Obecnie na przedmieściach Adelajdy znajduje się pomnik upamiętniający to wydarzenie, który wzniesiono 1936 r. Oczywiście to nie jedyne walory krajoznawczo-turystyczne tego miejsca. Z dawnej zabudowy podworskiej zachował się zespół folwarczny złożony z czworaka, stajni i dwóch stodół. Budynki wzniesiono w pierwszej połowie XIX w., murowane, parterowe, prostokątne, nakryte dachami dwuspadowymi z naczółkami. Po wojnie były użytkowane przez PGR.

Częścią podworską jest park we wschodniej części wsi przy szosie od Babimostu, o powierzchni 1,4 ha. Znajduje się w nim urozmaicony drzewostan w wieku ok. 150 lat. Rosną tu m.in. dąb szypułkowy o obw. 345 cm, jesion wyniosły o obw. 325 cm, lipa srebrzysta o obw. 330 cm, lipa szerokolistna o obw. ponad 320 cm, największy trzypniowy grab o obw. 215, 123, 150 cm oraz platan o obw. 420 cm. Dalej turystyczny szlak pieszo- rowerowy prowadzi już poza granice Gminy Sulechów do wsi Nowe Kramsko, z którego po 3 km można dotrzeć do Wojnowa. Tam Szlak żółty łączy się z ogólnopolskim szlakiem czerwonym i lokalnym szlakiem niebieskim biegnącym wokół Kargowy. Jest to 15 km naszej trasy.


Marek Maćkowiak

Powrót