Od lewej stoją Stanisław Śliwa, ks. Ciszewski, Zenon Urbanowicz (który przekazał zdjęcie).
Ksiądz Ciszewski był też duszpasterzem w nazywanym tak przez mieszkańców Sulechowa „kościółku” przy ul. Odrzańskiej (wybudowanym w 1905 roku), który po II wojnie światowej stanowił obiekt pomocniczy kościoła parafialnego. „Kościółek” służył dzieciom i młodzieży, gdyż znajdował się w pobliżu Liceum i Szkoły Ćwiczeń. W niedzielę ksiądz Ciszewski odprawiał w nim tylko jedną Mszę Świętą, w której uczestniczyli mieszkańcy pobliskich ulic oraz Kruszyny – moja rodzina również.
W roku szkolnym 1947-1948 zaczyna się w Polsce czas określany przez moje pokolenie „czasem głębokiej komuny”. W nr 77 Biuletynu Informacyjnego Miasta i Gminy Sulechów z 2009 roku na str. 8 opisałam to tak: (cytat) …„We wrześniu 1948 roku powstaje w Liceum ZMP (Związek Młodzieży Polskiej). W tym czasie odbudowywano Warszawę. 15 grudnia tego roku powstaje w niej PZPR (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) oraz „Komitet Budowy Centralnego Domu Zjednoczonej Partii i Klasy Robotniczej” (w Alejach Jerozolimskich w pobliżu Muzeum Narodowego i Muzeum Wojska Polskiego…” (koniec cytatu).
W Liceum Pedagogicznym też następują zmiany: –– (cytat) … „Na początku roku szkolnego 1947-1948 powstały w szkole ZWM i OMTUR (dopisek autorki tekstu: Związek Walki Młodych i Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego). Organizatorami i wybitniejszymi działaczami tych organizacji byli: St. Lisowski, M. Błaszczyn, F. Konwisarz, M. Pawlik, St. Wilincewicz, H. Zandek, M. Woźniak. Dnia 16 IX 1948 roku powstał z połączenia obu tych organizacji Związek Młodzieży Polskiej.
W roku szkolnym 1949-50 procent zorganizowanej młodzieży sięgał 92. Członkowie ZMP brali aktywny udział we wszelkich pracach społecznych i kulturalno-oświatowych. ZMP położył duże zasługi w walce o poprawę wyników nauczania, krzewienie moralności socjalistycznej, laicyzację szkoły oraz mobilizowanie młodzieży do prac społecznie użytecznych w szkole i środowisku. ZMP wychował wielu działaczy społecznych i wielu członków PZPR (dopisek autorki tekstu – Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej). Już w 1950 r. powstała na terenie Liceum uczniowska grupa kandydatów PZPR”… (koniec cytatu „XX- lecie Liceum Pedagogicznego w Sulechowie” – Sulechów 1965 – opracował Zespół Redakcyjny: Edmund Ciesielski, Romualda Dembińska, Bolesław Hejduk, Maria Jastrzębska, Alina Sierpińska – str. 19, rozdział „Organizacje młodzieżowe”).
W roku szkolnym 1949-1950 nie ma już nauczania religii w szkołach – zdejmowane są krzyże ze ścian. Zaczyna się wieszanie portretów – Józefa Cyrankiewicza, Bolesława Bieruta, Konstantego Rokossowskiego (Rosjanina pochodzenia polskiego), a godło państwowe „traci” koronę” !
W 1949 roku ks. biskup J. Świrski (ordynariusz siedlecki) odwołuje księdza Ciszewskiego z Sulechowa. Powraca on do Diecezji Siedleckiej, w której to do 1950 roku jest prefektem Mniejszego Seminarium Duchownego w Siedlcach.
W 1950 roku ksiądz Ciszewski prosi swego biskupa o możliwość powrotu na Ziemie Zachodnie. Zostaje skierowany do Żar, w których to pełni urząd administratora, a potem proboszcza parafii Żary. Tam właśnie otrzymuje godność kanonika honorowego Kapituły Wrocławskiej.
30 września 1965 roku wraca do Diecezji Siedleckiej i obejmuje funkcję rektora filii duszpasterskiej w Turowie.
Z dniem 27 sierpnia 1984 roku – na własną prośbę – przechodzi na emeryturę. Początkowo mieszka w domu rodzinnym, a potem – przez ostatnie kilka lat – w Domu Księży Emerytów przy ulicy Kościuszki 10 w Siedlcach.
Ksiądz Kanonik Tadeusz Eugeniusz Ciszewski zmarł 10 lipca w 2004 roku przeżywszy 91 lat, z tego 63 lata w kapłaństwie. Jego pogrzeb odbył się 13 lipca w katedrze siedleckiej, a mszy św. pogrzebowej przewodniczył ks. biskup Zbigniew Kiernikowski – Ordynariusz Siedlecki. Jest pochowany na cmentarzu centralnym w Siedlcach.
*
Składam serdeczne podziękowania Jego Ekscelencji księdzu biskupowi koszalińskiemu Tadeuszowi Werno za przesłanie mi danych z „Akt Osobowych” Księdza kanonika Tomasza Eugeniusza Ciszewskiego.
**
Oprócz zamieszczonego zdjęcia w artykule Pan Zenon Urbanowicz przekazał nam również informację zamieszczoną w Gazecie Lubuskiej z dnia 21 grudnia 1997 r., a zatytułowaną – Zapiśnik. Zawierała ona fragmenty z tajnych pism Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Żarach z grudnia 1950 r., wcześniej opublikowanej w „Kronice Ziemi Żarskiej”. W Zapiśniku znalazł się fragment dotyczący m.in. księdza Ciszewskiego. Oto on: „Harakterystyka Księdza proboszcza parafii Zar Ciszewskiego Eugeniusza ur 16/XI 1913. jest przebiegły chytry stara się podporzadkowac sobie mlodziesz, specjalnych nalodow nie ma, religii nie uczy, jest najwiekszym wrogiem dzisiejszej zeczywistosci”. (zapis z błędami wg oryginału). Jak wynika z notatki Zapiśnika wielu z księży było bacznie obserwowanych przez ówczesne służby.
