Wpisz szukany wyraz lub frazę w celu odnalezienia artykułu na naszej stronie.


Panowie zamkowi (cz.II)
(Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, lipiec 2008, nr 67, s 10)

Z dawnych opisów kronikarskich wynika, że miastem w początkowym okresie zarządzali wójtowie. Wspomniany superintendent Splittgerber pisał o wójcie (kasztelanie) Nitschem von Unruh, który w 1395 r. odstąpił miastu pastwiska. Wówczas panowie Unruh byli właścicielami włości na Kruszynie, posiadali prawo warzenia piwa i wyszynku wina, które z czasem odkupiła od nich miejska Rada i przeniosła je do piwnic ratuszowych (A. Splittgerber, Geschichte der Statdt und des Kreises Züllichau, Züllichau 1927, s. 10). Wójt Nitsche z Sulechowa wymieniony został również w Codex Diplomaticus Silesiae pod datą 23 października 1393 r.



Zanim w mieście pojawiła się rada miejska z burmistrzem, najpierw wójt (niem. Vogt) jako lennik pana miasta, stawał się namiestnikiem rządzącym w jego imieniu. Zapewne przy nadaniu praw miejskich w dokumencie lokacyjnym określono przywileje udzielone wójtowi. Były to części czynszów od dworzyszcza, kar sądowych, opłat z jatek, młynów wodnych, łaźni, ław, kramów, składu i przewozu. Oczywiście większa część tych podatków trafiała do pana miasta (księcia), a części dochodów trafiały do kiesy wójta, co z reguły stanowiło 1/6 lub 1/3 całości czynszów. Ponadto wójt mógł posiadać pod miastem wolne od czynszów łany, zgodę na wolny wyrąb w lasach książęcych, własne kramy. Jak był w przypadku Sulechowa, nie wiadomo. Pozostaje pytanie, czy zachował się dokument lokacyjny miasta?

Niestety sulechowskie kroniki nie wymieniają pierwszych panów zamkowych, nazywanych Amtmannem lub Hauptmannem. Uporządkowane listy namiestników można znaleźć w kronice Sulechowa J. Ch. Wilckena z 1753 r., opracowaniu herbów miast śląskich H. Saurmy, czy opracowaniu historycznym A. Splittgerbera. Niestety zaczynają się one od momentu przejęcia miasta przez Brandenburgię. Poniżej spróbuję usystematyzować wspólną listę dla dostępnych mi źródeł, a są to:


[1] Codex Diplomaticus Silesiae, Breslau 1908,
[2] M.G. Bruhmann, Annales oder Geschichtbuch und Chronika der Stadt Züllichau, Küstrin 1665,
[3] J.Ch. Wilcken, Züllichographia oder Chronica der kgl. Preuss Stadt, Zülichau 1753 r.,
[4] H. Saurma, Wappenbuch Schlesischen Städte und Städtel, Berlin 1870 r.,
[5] A. Splittgerber, Geschichte der Stadt und des Kreises Züllichau, Züllichau 1927 r.


Panowie zamkowi miasta Sulechów:

- 1393 r. – Nitsche Foit von Czulchow (Züllichau), [1] - wymieniony w pod datą 23 października 1393 r.,
- 1420 r. – Wilhelm von Gerssdorff Hauptmann zu Czuchow (Züllichau) [1] wymieniony pod datą 21/28 czerwca 1420 r.,
- 1486 r. – Nitsche Unruh [2], [3], [4], [5] – w tym przypadku Splittgerber pisał, że chyba jest to „omyłka, gdyż w 1395 r. zawarł on umowę o pastwiska z miastem, podaje się natomiast Balthasara von Löben jako namiestnika w 1486 r. (?),
- 1491 r. – Caspar Kracht [2], [3], [4], [5] – Kaspar Kracht zarządca (Amtmann),
- 1520 r. – Melchior von Lobben [1] – wymieniony pod datą 28 marca 1520 jako Hauptmann zu Zcollich i pod datami 14 września 1521 r. oraz 30 sierpnia 1532 r., natomiast w pozostałych opracowaniach [2] jako Melchior von Löben, a w [3], [4] i [5] – wymieniony pod datą 1543 r.,
- 1544 r. – Johannes von Knobelsdorff [2], [4],
- 1545 r. – Heintze Unruh von Krausche (Hauptmann) [2], [3], [4], [5],
- 1548 r. – Johannes von Löben (do 1570) [2], w opracowaniu [3] jako Hans von Löben, w opracowaniu [4] Johann von Löben, natomiast w [1] Hans von Loben jako hauptmann zu Czulch (Züllichau) występuje w zapisie pod datą 31 grudnia 1555 r.,
- 1574 r. – Nicol von Zirnewitz (Hauptman) [2], jako Nicolaus von Tschirnewitz (do 1578 r.) w opracowaniach [3] i [5] oraz jako Nicolaus von Tschirnwitz do 1578 r. [4],
- 1578 lub 1579 r. – Adam von Zülentzig [2], jako Johann Adam von Zielentzig (w 1579 r.) w opracowaniu [3] i [5], jako Johan Adam von Zilenzig w 1579 r. [4],
- 1580 – hrabia Bothe von Rheinstein i Blankenburg, namiestnik Krosna w [5] i [3], jako hrabia Botho w 1589 r. [2], oraz Bothe Graf von Reinstein – Blankenburg (w 158, 1590) w opracowaniu [4].


Od tego czasu – jak napisał Splittgerber – namiestnicy nie zamieszkiwali na zamku na stałe, lecz przyjeżdżali co cztery tygodnie, aby pełnić swoje obowiązki”. [tłum. – Bogdan Kowalski].

Przyjmując za Wedekindem powstanie miasta po roku 1268, można zauważyć w tej liście blisko stuletnią lukę, gdyż pierwsze nazwisko wójta pojawia się w 1395 r. Stąd jest to wykaz zarządców miasta jeszcze bardzo nieprecyzyjny. Należałoby sięgnąć jeszcze do dwutomowej kroniki Johanna Joachima Möllera - Züllicho - Graphia historica. , 2 Bde. Handschrift mit Rathaus z XVIII w., kroniki dr. Edwarda Ludwika Wedekinda - Neue Chronik der Stadt Züllichau z 1851 r., a być może innych nie znanych dotychczas źródeł.


Marek Maćkowiak
Prezes STH

Powrót - Prasa | Powrót - Miejscowości w historii