Il. 1 – Z lewej strony ilustracji pasażerowie na rynku miejskim czekający na przyjazd autobusu PKS
(koniec lat 50. XX w., archiwum Urzędu Miejskiego Sulechów)
Po II wojnie światowej Sulechów nie miał dworca PKS. Do czasu zakończenia jego budowy autobusy zatrzymywały się przy rynku. Jak wówczas stwierdzono, lokalizacja ta była „niewygodna” ze względu na nasilenie ruchu samochodowego. Na pewien czas przeniesiono przystanek w okolice dworca PKP. Drugi przystanek znajdował się, jak i obecnie, na ulicy Odrzańskiej. Po długich naradach ówczesne władze miasta postanowiły, że „główny” dworzec PKS-u zostanie wybudowany w centrum miasta. Zdecydowano również, że zachowane zostaną przystanki na ul. Odrzańskiej i przy dworcu PKP. Zaplanowano, że koszt budowy dworca wraz z poczekalnią wyniesie około jednego miliona złotych, a większość prac wykonają sulechowianie w ramach tzw. czynu społecznego. Projekt wykonał inż. arch. Eugeniusz Stochel z Zielonej Góry.
Il. 2 – Budowa dworca PKS w Sulechowie ok. 1964 (archiwum Urzędu Miejskiego Sulechów)
Uroczystego wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę dworca autobusowego przy ul. Polskiego Czerwonego Krzyża dokonano 16 listopada 1963 roku. Uroczystość ta rozpoczęła się o godz. 13, a obecni na niej byli przedstawiciele Komitetu Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KP PZPR): Stanisław Czestkowski (I sekretarz), Roman Botuliński i Ireneusz Sieczko. Ponadto w uroczystościach wziął udział Sylwester Waligóra – przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (PPRN), Jan Janek – z-ca przewodniczącego PPRN, Michał Hnatek – I sekretarz Komitetu Miejskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KM PZPR), Piotr Szulski – przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (PMRN), płk Kowalski, jako przedstawiciel sulechowskiej jednostki Ludowego Wojska Polskiego, inż. Henryk Nowicki – architekt powiatowy. Z ramienia tzw. Społecznego Komitetu Budowy Dworca PKS (SKBD PKS) obecni byli: Henryk Borysewicz – przewodniczący tegoż komitetu oraz jego członkowie: D. Żeligowski, Skrzypczak, W. Ciesielski, M. Grzesik, F. Teterycz, Micnas i Konopnicki.
W swojej przemowie H. Borysewicz stwierdził, że „w związku z rozbudową Sulechów staje się coraz ruchliwszym węzłem komunikacji samochodowej i stale wzrasta w nim liczba korzystających z usług autobusów PKS jako wygodnego i szybkiego środka lokomocji”.
Przed wmurowaniem aktu erekcyjnego jego treść odczytał przewodniczący PMRN Piotr Szulski (jego kopię zamieszczono w Księdze Pamiątkowej miasta Sulechowa, lata 1961–1966). Następne akt umieszczono i wmurowano w południowo-zachodniej stronie budynku obok drzwi wejściowych, na wysokości poziomu gruntu. Wmurowania dokonał Henryk Borysewicz. Potem zebrani złożyli życzenia pomyślnego przebiegu prac budowlanych i szybkiego oddania dworca do użytku H. Borysewiczowi, K. Mieszkielowi – kierownikowi technicznemu budowy oraz inż. H. Nowickiemu – pełniącemu obowiązki inspektora nadzoru budowy. Uroczystość zakończono lampką wina, którym H. Borysewicz poczęstował zebranych i ekipę budowlaną.
Il. 3 – Uroczyste otwarcie budynku dworca PKS w Sulechowie (29.05.1966 r.) [1]
Prace nad budową dworca i budynku dworcowego PKS trwały do maja 1966 roku. Wówczas to, 29 maja tr., przekazano do użytku budynek dworca PKS. W uroczystościach wzięły udział władze partii i miasta. Przecięcia wstęgi dokonał przewodniczący PPRN St. Waligóra. Jak zaznaczono: „obiekt wygląda ładnie i nowocześnie”. W przemowach podkreślono, że zbudowano go w czynie społecznym dla uczczenia 1000-lecia Państwa Polskiego (ogłoszone na lata 1960–1966 uchwałą Sejmu 25 lutego 1958 r.). Prace budowlane wykonywali m.in. pracownicy Powiatowego Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlanego, Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych, PZ Drogi Lokalne, fabryki „Prodwodrol”, młodzież z Zasadniczej Szkoły Zawodowej i żołnierze sulechowskiej jednostki. Koszt budowy wyniósł 1,3 mln zł, z czego ponad 500 tys. zł stanowił tzw. wkład społeczny. W budynku dworca, wykonanym na planie koła, znajdowały się: kasa biletowa, poczekalnia, przechowalnia bagażu, lokal gastronomiczny i toaleta. [2]
Il. 4 – Dworzec PKS w Sulechowie, koniec lat 60. XX w. (archiwum Urzędu Miejskiego Sulechów)
Il. 5 – Dworzec PKS w Sulechowie w końcu lat 60. XX w. (archiwum Urzędu Miejskiego Sulechów)
Il. 6 – Dworzec PKS w Sulechowie w końcu lat 60. XX w. (archiwum Urzędu Miejskiego Sulechów)
W 2021 r. Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Zielonej Górze wpisał sulechowski dworzec PKS do rejestru zabytków, jako modernistyczny dworzec PKS w Sulechowie. Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu decyzją z dnia 08.04.2021 r. utrzymał w mocy decyzję Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o wpisie do rejestru zabytków dworca PKS w Sulechowie. [3] Niestety dzisiaj dworzec PKS w Sulechowie szpeci krajobraz miasta i wymaga solidnego remontu.
Opracowano na podstawie:
[1] – Księga Pamiątkowa miasta Sulechów, lata 1961-1966, kronikę prowadzili Maria Jastrzębska i Stanisław Skowroński,
[2] - strona internetowa: https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/modernistyczny-dworzec-pks-w-sulechowie-zostal-zabytkiem-69018.html (dostęp 04.07.2021 r.),
[3] – strona internetowa: https://www.lwkz.pl/web/item/show/id/1979 (dostęp 04.07.2021 r.)
