20 marca 1950 r. Sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej uchwalił ustawę o terenowych organach władzy państwowej. Ustawa ta zniosła m.in. stanowiska starostów i podległych im wójtów, a pojęcie samorządu terytorialnego znikło na wiele lat. Powołano wówczas rady narodowe, które stały się terenowymi organami władzy i miały na swoich obszarach kierować działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną. Kompetencje organów terenowych przejęły prezydia rad narodowych, sprawujące funkcje wykonawcze władzy państwowej. Do kompetencji prezydiów należały działania administracyjne o charakterze ogólnej władzy samorządu terytorialnego [2, s. 25-26]. Zgodnie z zapisem tej ustawy i „w celu dalszego wzmocnienia Państwa Ludowego i przyśpieszenia budowy socjalizmu w Polsce”, w myśl rozdziału I, przepisy ogólne, art. 1 „Rady narodowe są terenowymi organami jednolitej władzy państwowej w gminach, miastach i dzielnicach większych miast, w powiatach i województwach” [3].
Fot. 1 – Ratusz na sulechowskim rynku w 1961 r. [4]
Pamiątkowa Księga Sulechowa 1961 roku rozpoczyna się wpisem „Kampania wyborcza 1961 r.” i wskazuje na Uchwałę Rady Państwa z 20 grudnia 1960 r. – „O zarządzeniu wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do Rad Narodowych” (Dziennik Ustaw z 1960 r. nr 60 poz. 333). Posłami do Sejmu PRL, na których oddali swoje głosy wyborcy z Sulechowa, byli: Aleksander Burski, Tadeusz Wieczorek, Stanisław Romanowski, Zygmunt Filipowicz, Teofil Fleischer, Edmund Domerecki. Z kolei radnymi do Wojewódzkiej Rady Narodowej zostali: Jan Lembas, Tomasz Sarbak, Stanisław Tomczyk, Stefania Madej. Natomiast do Rady Miejskiej w Sulechowie w dniu 16 kwietnia 1961 r. wybrani zostali: Piotr Szulski, Janusz Zieliński, Wanda Borulińska, Leon Szczucki, Edmund Rossa, Donat Misztoft, Bohdan Mroczkowski, Stanisław Konieczny, Władysław Jóźwiak, Franciszek Soboń, Władysław Matyja, Teofil Szymański, Michał Hnatek, Irena Jurewicz, Ryszard Wojdarski, Tadeusz Gruszczuk, Ludwik Boczek, Stanisław Wejchta, Zbigniew Graszk, Hilary Furmański, Antoni Jóźwiak, Florentyna Trzemżulska, Józef Sobolewski, Franciszek Waloch, Leon Brembor, Wanda Samborska, Wojciech Urban, Wincenty Ciesielski, Czesława Mikulska, Czesław Szlachetko, Henryk Połukord, Krystyna Jurak, Daniela Batura, Antoni Bochniak, Franciszek Uściński.
Fot. 2 – Radni w czasie składana ślubowania 24 kwietnia 1961 r. [1]
Pierwsza sesja Miejskiej Rady Narodowej (MRN) odbyła się 24 kwietnia tr. Otwarcia jej dokonał Piotr Szulski, przewodniczący MRN. Nowo wybrani radni złożyli ślubowanie, którego tekst odczytała najmłodsza radna Danuta Baturo, a przyjął najstarszy radny Stanisław Weychta. Jak odnotowano „Wszyscy radni wyrazili gotowość pracy dla dobra mieszkańców miasta i naszej Ojczyzny Polski”. Następnie Czesław Niewiadomski, przewodniczący Frontu Jedności Narodowej [5], poinformował zebranych o przebiegu kampanii wyborczej i wyborach. Powiedział: „16 kwietnia 1961 r. stał się dla mieszkańców naszego miasta wielkim przeżyciem. Od wczesnych godzin rannych odświętnie ubrani sulechowianie śpieszyli do urn wyborczych, by spełnić swój obywatelski i patriotyczny obowiązek – oddać głosy na kandydatów... Domy miasta udekorowane były biało-czerwonymi flagami, a wśród nich wyróżniały się bogactwem dekoracji lokale wyborcze. Tonęły one dosłownie w kwiatach”. Dalej możemy się dowiedzieć, że wyborców witała szkolna młodzież zrzeszona w Związku Harcerstwa Polskiego i Związku Młodzieży Socjalistycznej. Szczególnie wyróżniali się uczniowie Szkoły Ćwiczeń z jej kierownikiem Franciszkiem Konwisarzem, który włożył „wiele pracy w przygotowanie lokalu wyborczego swojej szkole”, której to uczniowie pełnili dyżury w czasie trwania wyborów. Kandydaci wyłonieni z FJN otrzymali swoje głosy od uprawnionych 98,5 % wyborców [1].
Fot. 3 – Radni w czasie obrad pierwszej sesji 24 kwietnia 1961 r. [1]
Na sesji tej postanowiono opracować plan pracy pozwalający na wykonanie postulatów wysuwanych przez radnych w czasie spotkań przedwyborczych, ponadto powołano komisje: Ochrony Porządku i Bezpieczeństwa Publicznego; Budownictwa, Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej; Zdrowia, Opieki i Pomocy Społecznej; Finansów i Budżetu; Oświaty i Kultury; Zaopatrzenia Ludności. Przy doborze członków poszczególnych komisji wzięto pod uwagę ich kwalifikacje zawodowe oraz znajomość zagadnień rozpatrywanych przez komisje. Jak odnotowano: „Wpłynie to pozytywnie na pracę komisji i przyczyni się do realizacji potrzeb mieszkańców naszego miasta” [1].
W skład prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sulechowie weszli: Piotr Szulski – przewodniczący, Michał Hnatek – zastępca przewodniczącego oraz członkowie: Wanda Botulińska, Wincenty Ciesielski, Franciszek Soboń [1].
Fot. 4 – Prezydium PMRN na pierwszej sesji 24 kwietnia 1961 r. [1]
Fot. 5 – Jan Lembas, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze 1961 r. [1]
W 1961 r. prowadzono szereg prac porządkowych i prac związanych z miejskim oświetleniem. Kierowano się ówczesnym hasłem „Ziemia Lubuska piękna, gospodarna i kulturalna”. Na „głównych” ulicach i placu Ratuszowym zainstalowano nowe oświetlenie jarzeniowe. W kwietniu komisja Budownictwa, Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej dokonała odbioru prac w centrum miasta. Pomoc w zakładaniu oświetlenia okazała sulechowska jednostka wojskowa.
Fot. 6 – Zakładanie jarzeniówek przy pl. Zwycięstwa w 1961 r. [1]
Przystąpiono do częściowej konserwacji zabytków, usuwając resztki gruzów, zakładano kwietniki i zieleńce. Na zabytkowych obiektach umieszczano tabliczki z napisami mówiącymi o charakterze zabytku oraz krótką informacją. Miało to ułatwić zwiedzającym lepsze poznanie Sulechowa, tym bardziej, że „nie dysponowano wówczas żadnym informatorem turystycznym”. Miejska Rada Narodowa poświęciła dużo uwagi na porządkowaniu skwerów i zakładaniu nowych zieleńców. Jak odnotowano wówczas, łączna powierzchnia terenów zielonych w mieście wynosiła około 9 ha.
Fot. 7 – Skwer przy ul. Okrężnej w 1961 r. [1]
Fot. 8 – Skwer obok sulechowskiego Domu Kultury w 1961 r. [1]
Opracowano na podstawie:
[1] – Księga Pamiątkowa miasta Sulechów, lata 1961-1966, kronikę prowadzili Maria Jastrzębska i Stanisław Skowroński,
[2] – J. Regulski, Samorząd III Rzeczypospolitej. Koncepcje i realizacja, Warszawa 2000,
[3] – Ustawa z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej Dz. U. 1950 nr 14 poz. 130,
[4] – fotografia wykonana przez I. Springera w 1961 r. [w:] Sulechów woj. zielonogórskie. Studium historyczno-urbanistyczne do planu zagospodarowania przestrzennego, oprac. na zlecenie PWRN, Wydział Kultury – Woj. Konserwator Zabytków w Zielonej Górze, Krystyna Kroman, Ewa Lukas, Ignacy Springer, Szczecin 1962 r. – maszynopis,
[5] - FJN – była to organizacja społeczno-polityczna podporządkowana Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) i realizująca jej cele. FJN został utworzony 1952 r. a w jego skład wchodziły PZPR, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (ZSL) i Stronnictwo Demokratyczne (SD), związki zawodowe i inne organizacje społeczne. Organizacja ta do 1956 r. działała pod nazwą Front Narodowy. W 1983 r. FJN został rozwiązany, a jego kontynuacją był Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego (PRON).
