Ryc. 1 - Od lewej dr med. Karol Gibayło oraz dr med. Tadeusz Serafiński [1, s. 216, s.225]
Jak wynika z zapisu kronikarskiego, na potrzeby szpitalne po 1945 r. zaadaptowano dawny niemiecki sulechowski urząd celny (niem. Zollamt) [2]. W 1946 r. rozpoczął pracę w sulechowskim szpitalu jako ordynator oddziału chirurgicznego dr Karol Gibayło (1911-1973). Później w latach 1948-49 pracował on w Sulechowie jako lekarz wojskowy, a od 1949 r. pełnił funkcję ordynatora oddziału gruźliczego [1, s. 216]. Kiedy 1 lipca 1950 r. władze ówczesnego województwa zielonogórskiego podjęły decyzję o przeniesieniu z Zielonej Góry do Sulechowa oddziału zakaźnego i płucnego, dr Gibayło wrócił na stanowisko dyrektora i ordynatora tych oddziałów [1, s. 56]. W latach 1956-65 był on jednocześnie ordynatorem Wojewódzkiego Szpitala Płucnego w Sulechowie [1, s. 68]. Również w latach 1950-54 na oddziale wewnętrznym przeniesionym z Zielonej Góry do Sulechowa pracował jako ordynator dr Tadeusz Serafiński [1, s. 225]. Następnie w Sulechowie powstał oddział neurologiczny, którym kierował w latach 1953-57 dr Wiesław Normark [1, s. 62]. Były to zamiejscowe oddziały Wojewódzkiego Szpitala im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze [2].
Od 2 maja 1952 r. oddział wewnętrzny i neurologiczny ponownie przeniesiono do Zielonej Góry, a pomieszczenia po tych oddziałach miały stać się sulechowskim szpitalem powiatowym. W lipcu 1958 r. zatwierdzone zostały plany, a w sierpniu tego roku przekazano budynek szpitalny, w celu wykonania robót budowlanych, Miejskiemu Zakładowi Remontowo Budowlanemu [2]. Roboty te rozpoczęto 8 sierpnia 1958 r. Ich koszt zaplanowano na ok. 2 mln zł, a wyposażenie szpitala w sprzęt medyczny i sanitarny na ok. 3 mln zł [3].
Ryc. 2 - Front budynku szpitala powiatowego od strony al. Niepodległości. 1959 r. [2]
Do Sulechowa napływali pierwsi pracownicy szpitala powiatowego. 1 lipca 1958 r. drogą konkursu mianowano na stanowisko dyrektora tego szpitala dr. Janusza Zielińskiego, specjalistę II stopnia w zakresie chirurgii. Kolejnym przyjętym lekarzem był dr Jerzy Dycha, który został ordynatorem oddziału wewnętrznego z I stopniem specjalizacji w zakresie chorób wewnętrznych. Również od 1 stycznia 1959 r. rozpoczął pracę dr Tadeusz Dymel. Od 19 lutego 1959 r. na stanowisko ordynatora oddziału ginekologiczno-położniczego przyjęto dr. Ryszarda Ziemskiego. 1 maja 1959 r. kierownikiem szpitalnej apteki została mgr Krystyna Janowiak, a od 1 sierpnia 1959 r. na stanowisko lekarza asystenta oddziału ginekologicznego przyjęto dr. Tadeusza Janowiaka. Następnym był dr Edmund Pietruszka, który od 1 października 1959 r. został ordynatorem oddziału dziecięcego. Z kolei od 1 stycznia 1960 r. kierownikiem szpitalnej pracowni rtg został lekarz – rentgenolog dr Tadeusz Zięba. W międzyczasie, bo już od 1 stycznia 1959 r., rozpoczął pracę w Przychodni Obwodowej w Sulechowie dr Eugeniusz Kępka, który w szpitalu pełnił funkcję asystenta na oddziale wewnętrznym [2].
Ryc. 3 - Pierwsi lekarze sulechowskiego powiatowego szpitala. W górnym rzędzie od lewej: dr Janusz Zieliński,
dr Jerzy Dycha, dr Ryszard Ziemski, dr Tadeusz Janowiak, w dolnym rzędzie od lewej: dr Edmund Pietruszka,
dr Tadeusz Zięba, dr Eugeniusz Kępka, dr Tadeusz Dymel [2]
17 września 1959 r. otwarto wyremontowany budynek szpitala w obecności władz wojewódzkich: Jana Lembasa i T. Wieczorkiewicza, naczelnika L. Swarzyńskiego oraz władz partyjnych Stanisława Czestkowskiego (I sekretarz KP PZPR) i Stanisława Toboły [2].
Szpital posiadał cztery oddziały: chirurgiczny, wewnętrzny, ginekologiczny i dziecięcy - 109 łóżek, w tym 20 dla noworodków. Salę operacyjną wyposażono w nowoczesny, uniwersalny stół operacyjny z bezcieniową lampą. W sali były szafki z niklowanymi, niezbędnymi instrumentami operacyjnymi. W sali operacyjnej był aparat do narkozy śródtchawicznej oraz urządzenia sanitarne dla lekarzy i pielęgniarek. Obok sali operacyjnej - za ścianką działową z okienkiem - umieszczono destylatornię. Szpital wyposażono w nowoczesny aparat rentgenowski produkcji czeskiej, który wraz z częścią innego sprzętu ufundowało Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Sulechowie za ok. milion złotych. Oddział dziecięcy podzielono na szereg pokoi z zastosowaniem oszklonych ścian działowych i jarzeniowym oświetleniem. Pozwalało to zarówno lekarzom, jak i pielęgniarkom na wgląd do wszystkich znajdujących się oddziałowych pokoi. Szpital posiadał własne laboratorium i aptekę, samoczynnie włączające się awaryjne oświetlenie zasilane akumulatorami. Budynek zaopatrzono we własną hydrofornię ze zbiornikami na 9 tysięcy litrów zapasowej wody. Na zewnątrz budynku umieszczono centralną tlenownię, doprowadzającą tlen do każdej z sal. Dzięki temu nie musiano, jak dotychczas, nosić ciężkich butli z tlenem. Jak odnotowała wówczas Gazeta Zielonogórska: „Tlenownia ta jest w tej chwili jednym z najnowocześniejszych tego rodzaju w kraju”. Szpital posiadał nowoczesny system sygnalizacji, sieć telefonów wewnętrznych, specjalne oświetlenie nocne w każdej sali, zmechanizowaną pralnię, nowoczesną kuchnię i własny magazyn żywnościowy [3]. Od 19 września tego roku przyjęto pierwszego pacjenta na oddział wewnętrzny, 28 września na oddziale położniczym urodziło się pierwsze dziecko – dziewczynka, a 29 września również tego roku na sali operacyjnej wykonano pierwszą operację – usunięcia wyrostka [2].
Ryc. 4 - Pracownicy szpitala powiatowego w 1960 roku [2]
W kwietniu 1960 r. rozpoczęto budowę szpitalnej apteki, a do tego celu zaadaptowano pomieszczenia strychu nad pralnią. Po jej uruchomieniu zaopatrywała ona oddziały szpitalne w tzw. jałowe płyny krwiozastępcze do infuzji dożylnej. W tymże roku zatrudniono nowych lekarzy: Marię Gąssowską, dr Halinę Lutomską, dr. Bernarda Lutomskiego. Od 1 lipca 1961 r. obowiązki ordynatora oddziału ginekologiczno-położniczego przejął dr Janusz Pisarski [2]. W 1964 r. w sulechowskim szpitalu rozpoczynają staż dr B. Jakubowska i dr J. Jakubowski, zakończyli go w 1966 r. W grudniu 1967 r. dr J. Jakubowski odbył staż z anestezjologii w ramach specjalizacji z chirurgii [4].
Ryc. 5 - Od prawej sala operacyjna w 1960 r. oraz
kierowniczka szpitalnej apteki mgr Krystyna Janowiak w 1964 r. [2]
Pod konie 1964 r. podjęto decyzje o rozbudowie szpitala i rozpoczęto przekazywanie obiektów po Wojewódzkim Szpitalu Płucnym. W czwartym kwartale tego roku zlikwidowano Wojewódzki Szpital Płucny, a także podjęto decyzję o budowie tzw. magazynu przyszpitalnego i remoncie budynku anatomiczno-patologicznego. Od 5 stycznia 1965 r. Powiatowe Przedsiębiorstwo Remontowo Budowlane rozpoczęło budowę i kapitalny remont tych budynków. Magazyn przyszpitalny oddano do użytkowania 1 stycznia 1966 r. [2].
Ryc. 6 - Od lewej magazyn przyszpitalny oraz budynek anatomii patologicznej w 1966 r. [4]
13 lutego 1965 r. nastąpiło całkowite przekazanie budynków po Wojewódzkim Szpitalu Płucnym Szpitalowi Powiatowemu w Sulechowie. Przekazania dokonał dyrektor tego szpitala dr Karol Gibayło [2]. 1 maja tego roku oddano do użytku tzw. barak administracyjny, w którym znajdowała się świetlica i biblioteka oraz budynek anatomii patologicznej. Nadal trwała budowa centralnej kotłowni [4]. Jak informowała Gazeta Zielonogórska, przyczyną opóźnień są problemy w dostawie materiałów budowlanych firmie remontowej. Z dokumentacji wynikało, że remont szpitala wyniesie ok. 12 mln zł [5, 6].
Ryc. 7 - Remont budynku pod dawnym Wojewódzkim Szpitalu Płucnym w 1967 r. [4]
Jesienią 1967 r. w szpitalu przeprowadzono planowane remonty, uzupełniając instalację wodno-kanalizacyjną, elektryczną oraz wymieniono wykładzinę podłogową. Nadal w wolnym tempie przebiegał remont budynku byłego Wojewódzkiego Szpitala Płucnego [4].
Ryc. 8 - Wyposażenie wnętrza budynku anatomii patologicznej w 1967 r. [4]
W grudniu 1967 r. oddano do użytku wyposażony w nowoczesny sprzęt budynek anatomii patologicznej. W 1968 r. szpital otrzymał nowy trójkanałowy aparat do wykonywania EKG. Od 15 sierpnia 1969 r. uruchomiono Dział Rehabilitacji Leczniczej, którego kierowniczką została mgr wychowania fizycznego J. Zielińska [4].
Ryc. 9 - Budynek szpitala podczas remontu - 1969 r. [4]
W 1969 r. trwa nadal remont budynku szpitalnego. 7 styczniu Gazeta Zielonogórska napisała, że jest to najmniejszy szpital powiatowy w województwie nieposiadający własnej stacji krwiodawstwa. Ponadto szpital charakteryzuje ciasnota. Powiatowe Przedsiębiorstwo Remontowo Budowlane posiada skromny sprzęt i od trzech lat nie może ukończyć remontu [7].
19 września 1969 r. ta sama gazeta zamieściła informację o jubileuszu działalności Szpitala Powiatowego w Sulechowie i „jubileuszu” jego remontu w części budynku po dawnym szpitalu wojewódzkim. Zdaniem gazety szpital pracował w trudnych warunkach. Jak napisał „j.k.” - „Ciasno jest nie tylko w poszczególnych, lecz także w niezbędnych pracowniach, mimo że ilość ich podwoiła się. Brak jest należycie urządzonej i wyposażonej izby przyjęć. … W 1965 r. oddano do użytku magazyn szpitala, w rok później barak administracyjny wraz ze świetlicą. W następnym roku przybył budynek anatomii patologicznej i klubokawiarnia. W tych dniach zostanie przekazana szpitalowi centralna kotłownia” [8].
Ryc. 10 - Otwarcie V Naukowego Zjazdu Lekarzy Ziemi Lubuskiej
przez dr. J. Szymanowskiego - 7.05.1965 r.[1]
Warto tutaj zaznaczyć, że od 1959 r. w szpitalu działało koło naukowe, które organizowało comiesięczne zebrania naukowe dla lekarzy z całego powiatu. Każdy oddział szpitalny w ciągu roku wygłaszał 5-6 referatów (tzw. „doniesienia”) oraz „demonstracje ciekawych przypadków”. Miedzy innymi dzięki tym działaniom kadra medyczna podnosiła swoje kwalifikacje. Lekarze uczestniczyli w zjazdach naukowych organizowanych w kraju. Od 1965 r. wprowadzono nowe metody szkoleniowe - filmy popularno-naukowe z dziedziny medycyny - oraz zapraszano prelegentów [2, 9]. W budynku szpitala znajdowała się biblioteka regularnie zaopatrywana w nowości wydawnicze z dziedziny medycyny. W okresie tym zgromadzono kilkaset pozycji. Od momentu jej założenia funkcję bibliotekarza pełnił dr E. Kępka [2]. Ponadto w dniach 7-8 maja 1965 r. w sali Klubu Wojska Polskiego przy ul. Wojska Polskiego w Sulechowie przeprowadzono V Naukowy Zjazd Lekarzy Ziemi Lubuskiej. W pierwszym dniu odbyło się siedemnaście prelekcji, a w drugim dwadzieścia osiem. Polskie Radio nadało specjalną audycję w wieczornym wydaniu Magazynu Lubuskiego [2, 10]. W prezydium zjazdu oprócz lekarzy zasiedli: przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (PWRN) Jan Lembas, przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego M. Mierzyński, kierownik Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej PWRN dr Stanisław Gura, przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (PMRN) Michał Hnatek, przewodniczący zespołu konsultantów z Poznania dr doc. med. A. Krokowicz, I sekretarz KP PZPR w Sulechowie S. Czestkowski oraz przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (PPRN) w Sulechowie S. Waligóra. W zjeździe oprócz lekarzy z woj. zielonogórskiego brali udział naukowcy z innych ośrodków medycznych, m. in. rektor Akademii Medycznej w Poznaniu prof. dr Witold Michałkiewicz [11]. Zjazd otworzył przewodniczący Oddziału Wojewódzkiego Polskiego Towarzystwa Lekarskiego w Zielonej Górze dr J. Szymanowski [2].
Pod koniec marca 1962 r. - zarówno w kronice szpitalnej, jak i Gazecie Zielonogórskiej - odnotowano ciekawy przypadek. Rzecz dotyczyła pozyskania leku dla ciężko chorego pacjenta z oddziału chirurgii, a do którego przyczynili się zielonogórscy krótkofalowcy z radioklubu Ligi Przyjaciół Żołnierza. „Akcja charytatywna” rozpoczęła się 22 marca tego roku, gdy drogą radiową wiadomość trafia do Wiednia w Austrii. Już następnego dnia na warszawskim Okęciu pilot skandynawskich linii lotniczych SAS przekazał potrzebne ampułki i tabletki (Vasculat 7x5 ampułek i 5x20 tabletek). Stamtąd lekarstwa - również drogą lotniczą - trafiły samolotami „Super Aero” (jeden zielonogórski, a drugi poznański), należącymi do polskiej służby zdrowia, na lotnisko w Poznaniu. Dzięki czemu chory mógł otrzymać potrzebne lekarstwo [12].
Przez okres dziesięciu lat szpital leczył 25.880 chorych, w tym 11.860 z miasta i 14.020 ze wsi. Zmarło 444 chorych - przy wskaźniku śmiertelności 1,7 (w związku z zabiegami operacyjnymi wskaźnik 0,2). W szpitalu wykonano 3.016 zabiegów operacyjnych, przetoczono 1.468 litrów krwi. Wykonano 12.035 zdjęć rtg i prześwietlono 13.642 chorych. Wykonano 118.868 różnych badań laboratoryjnych, 7.451 zabiegów fizykoterapeutycznych, 1.436 elektrokardiogramów. Odebrano 5.161 porodów, w tym 57 bliźniaczych i jeden trojaczy. Średni okres pobytu chorego w szpitalu wyniósł 14,3 dnia, przy jednoczesnym wykonaniu 7.041 osobodni ponad plan i średnim obłożeniu łóżka przez 306,7 [4].
W 1969 r. szpital zatrudniał 105 pracowników pełnoetatowych, w tym: 14 lekarzy, 2 magistrów farmacji, jedną magister w.f., 22 pielęgniarki, 5 położnych, 4 techników medycznych, 27 salowych, 7 pracowników administracji, 23 pracowników obsługi, jednego statystyka medycznego [4].
Opracowano na podstawie:
[1] - Tadeusz Dzwonkowski, Robert Skobelski, Hieronim Szczegóła, Szpital Wojewódzki im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze (1945-2015), Zielona Góra 2015,
[2] - Kronika szpitala powiatowego w Sulechowie z lat 1958-1965 – prowadzona przez dr. Janusza Pisarskiego,
[3] – Cz. Kwaśny, Szpital jakiego nie ma nawet Zielona Góra, Gazeta Zielonogórska, nr …, wrzesień 1959 r.,
[4] – Kronika szpitala powiatowego w Sulechowie z lat 1966-1969 – prowadzona przez dr dr A. i E. Adamków,
[5] – W odpowiedzi na krytykę, Gazeta Zielonogórska, nr 240, 9/10.10.1966 r.,
[6] – Sulechów nie może czekać, Gazeta Zielonogórska, nr 226, 23.09.1966 r.,
[7] – Dwadzieścia lat na … remont szpitala?, Gazeta Zielonogórska, nr 5, 7.01.1969 r.,
[8] – Jubileusz sulechowskiego szpitala i … remontu, Gazeta Zielonogórska, nr 223, 19.09.1969 r.,
[9] - Z życia towarzystw naukowych, Gazeta Zielonogórska, nr 102, 1/2.05.1965 r.,
[10] – Dziś w Sulechowie rozpoczyna obrady V Naukowy Zjazd lekarzy Ziemi Lubuskiej, Gazeta Zielonogórska, nr 107, 7.05.1965 r.,
[11] – Księga pamiątkowa miasta Sulechowa z lat 1961-1966 – prowadzona przez Marię Jastrzębską i Stanisława Skowrońskiego,
[12] - G. F., A. W., Ludzie dobrej woli, Gazeta Zielonogórska, nr…, marzec 1962.
