W tym odcinku chciałby przekazać informacje o najstarszej szkole miejskie w Sulechowie. Wiadomości o rektorach możemy znaleźć w rozdziale dwudziestym Bruchmanna zatytułowanym – O rektorach szkolnych.
Niestety kronikarz nie zapisał kiedy szkołę założono. M. G. Bruchmann odnotował, że – „Jak daleko zdołam sięgnąć pamięcią, pierwszym rektorem szkoły był Christophorus Tschepan. Nie mam wiadomości na temat, skąd pochodził, kiedy przybył i jak długo pracował w szkolnictwie. Nie wiem też nic na temat jego małżeństwa, ani z kim, ani kiedy się ożenił.” Wymienił natomiast jego dzieci - córki: Margareth, Barbara, Elisabeth i Annę oraz synów: Jacoba, Valentina i Christofa. Barbara w przyszłości poślubi burmistrza Batrholomäusa Seilera.
Sulechowska „nowa” Szkoła Miejska, którą wybudowano od podstaw w 1589 r., a poświęcono wg. kronikarza Johanna Joachima Möllera
10 sierpnia 1600 r. (Fragment z fototypii przedstawiającej Sulechów w 1892 r. wg. rysunków Ehregotta Zschillego. Zbiory Miejskiej i Uniwersyteckiej Biblioteki w Dreźnie)
Dalej w rozdziale o rektorach możemy przeczytać – „Drugim rektorem szkoły został M. Bartholomaeus Kern, który objął swój urząd w roku 1560. Kim był i skąd przybył, nie jest mi wiadomo”. Kronikarz nie wiedział również czy „… czy wrócił z powrotem tam, skąd przybył, czy też zmarł w Sulechowie”.
Trzecim odnotowanym rektorem był Daniel Weider, z powołania kantor. Również i tutaj Bruchmann zapisał, że nie wie skąd przybył do Sulechowa.
Czwartym rektorem szkolnym w 1570 r. był M. Jacobus Staius, syn burmistrza Jacoba Staue. Swój urząd sprawował przez cztery lata (?). (Bruchmann wymienia go pod datą 1573 r. w rozdziale o burmistrzach). Tym razem podanych zostało więcej szczegółów z jego życia. M. J. Staius (syn) urodził się w 1550 r. Do piętnastego roku życia uczył się we Freystadt (być może chodzi tu o Kożuchów) i w Görlitz. Następnie udał się na akademie i szkoły wyższe, gdzie w 1569 r. został magistrem filozofii. W pięćdziesiątym roku swojego życia został poetą-laureatem (poetą dworskim). Jednakże w chwili obejmowania urzędu rektora szkoły miejskiej nie był jeszcze magistrem. W czasie swojego urzędowania zamówił do szkoły organy. Z Sulechowa wyprowadził się w 1577 r. i zamieszkał we Frankfurcie na Odrą, gdzie kontynuował na studia prawnicze. Tam też poślubił Magdalenę Oβwald, córkę pisarza miejskiego Sigmunda Oβwalda, pochodzącego z Wrocławia. Miał z nią dziewięcioro dzieci, trzech synów i sześć córek.
Piątym wymienionym rektorem był M. Bartholomaeus Seiler, z Hirschberga na Śląsku (w rozdziale o burmistrzach kronikarz zapisał – M. Bartholomäus Seiler z Lemberg ze Śląska). Urząd, po odejściu Jacoba Staue, objął w 1577 r. i pełnił go do 1590 r. Wtedy to został burmistrzem. Kiedy w 1589 r. Johannes Adam został burmistrzem, wybudował od podstaw nową szkołę. Na jej murach znajdował się łaciński zapisac - „Janus Adam posuit ludi fundamina Consule Seiler lima peregit Opus.”
Fragment panoramy Sulechowa przed 1750 r., pod numerem 4 zaznaczono „dach” szkoły miejskiej, opodal sulechowskiej fary (nr 1).
(Zbiory Izba Regionalna w Sulechowie, miedzioryt, pochodzi ze starego sulechowskiego śpiewnika, własność STH)
Szóstym rektorem był M. Casparus Irmisch lub Irmissus, urodzony w Krośnie Odrzańskim. Irmisch objął urząd rektora w 1590 r. Tutaj M. Bruchmann wspomniał, że był jego preceptorem – nauczycielem. W „zawodzie szkolnym” pozostawał do 1612 r, gdy był księdzem w Walmersdorf (Warmulewie, obecnie Wolierzycach). W 1613 r. skierowano go na urząd diakona do Sulechowa w miejsce Georga Buhlmanna, a w końcu na księdza i inspektora. Wcześniej bo 12 września 1592 poślubił w Krośnie Odrzańskim Margarethę Krampitz, córkę Georga Krampitza, mieszczanina i farbiarza ciemnych tkanin. Irmisch był „uczonym mężczyzną” ze znajomością łaciny i greki. Za jego czasów szkolna dyscyplina była niesamowicie ostra. Uważano, że chłopcom w szkole naukę należy wbić w dosłownym tego słowa znaczeniu, a Bruchmann powołał się w tym miejscu na dzieło Caspara Seideliusa Didacta nova (s. 12). Dlatego wspomniany Seidelius zapisał również, że „można kogoś czegoś nauczyć, bijąc go wielokrotnie, byłoby warte doradzenia, żeby rodzice dawali swoje dzieci pod opiekę bednarzom lub młockarzom aniżeli uczonym mężom.” Dalej dowiadujemy się, że M. C. Irmisch miał jednego syna o imieniu Caspar, który zmarł w wieku chłopięcym i trzy córki. Najstarsza z córek „wżeniła się w cech kuśnierzy, środkowa w cech kołodziejów, najmłodsza w cech tkaczy.”
Siódmym rektorem był M. Marcus Drimel, urodzony w Sulechowie, z cechu szewców. Jak wspomniał kronikarz i on był przez pewien czas jego nauczycielem. Pobierał nauki w szkole frankfurckiej i przez jakiś czas w młodości był prefektem chóru w ewangelickim chórze kościelnym. Później studiował „udając się na akademie”. Przez sześć lat pracował jako nauczyciel w tzw. „Fuckerhaus” u Sixta Sandreuterna, ucząc jego dzieci. Rektorem został w 1613 r. i w tymże roku 15 września poślubił Catharinę Fechner, córkę Jacoba Fechnera, zasłużonego mieszczanina i karczmarza. Jego pierwsza żona „nie żyła długo i zmarła na suchoty”. W drugim małżeństwie poślubił w Krośnie Dorotheę Krampitz, siostrę żony M. Stephana Holsteina, diakona ze Sulechowa. W szkole był przez pięć lat, a od 1618 r. został pastorem w Streidelsdorff na Śląsku. Później przybył w 1622 r. do Klępska, w miejsce Stephana Holsteina, który został diakonem w Sulechowie. M. M. Drimel obowiązki pastora w Klępsku pełnił do swojej śmierci. Zmarł w 1643 r.
Ósmym rektorem był M. Abraham Barthol, urodzony w Krośnie Odrzańskim, syn starego kantora krośnieńskiego i siostry burmistrzowej Krause z Sulechowa. Wcześniej był konrektorem w „szkołach” oraz rektorem w Drossen (Ośno Lubuskie). Sulechowskim rektorem został w 1618 r. już jako „starszy człowiek”, a ożenił się z Elisabeth Merck, córką Paula Mercka, ślusarza i piwowarnika. E. Merck „nie żyła jednak długo, zmarła bezdzietnie”. W 1628 r. Barthol był radnym miejskim (na okres czterech lat) i zaręczył się z Margarethą Gleisch, najstarszą córką polskiego diakona, Michaela Gleischa. Jednak jak wynika z zapisu kronikarskiego do małżeństwa nie doszło bo rodzinę Gleisch spotkała tragedia. Był to okres wojny trzydziestoletniej na Sulechów napadli żołnierze plądrując i podpalając miasto. „Zamęczyli” na śmierć ojca narzeczonej, a jej brata, polskiego diakona Jacoba Gleischa złapali i ograbili z oszczędności ojca i niedoszłego szwagra w okolicy Heinersdorff (sul. Łęgowo). Za okup około 1000 talarów M. A. Barthol uniknął śmierci z rąk żołnierzy. Urząd rektora piastował przez dziesięć lat.
Dziewiątym rektorem, w 1628 r., był Johannes Lehman, który wcześniej od 1621 r. pełnił stanowisko kantora. Później w 1644 r. został senatorem i radnym. Zmarł 10 grudnia 1648 r.
Dziesiątym rektorem był Johannes Vetter, który był również polskim diakonem i zajmował oba stanowiska. Urząd przejął w 1645 r. Ponieważ cierpiał na podagrę i nie mógł już wypełniać swoich obowiązkówń, wystawiono mu „klauzulę”. Zmarł w swoim domku na ulicy Długiej (niem. Lange Gasse ) w 1655 r.
Jedenastym rektorem i równocześnie polskim diakonem był Samuel Holstein. Piastował oba urzędy przez dłuższy czas, aż w końcu oddał rektorat i został tylko polskim diakonem. Jego ojcem był Georg Holstein, kantor i kolega Bruchmanna ze szkoły w Sulechowie. Na rektora został powołany w 1652 r., a w 1653 r. na diakonat.
Dwunastym rektorem, który za czasów kronikarza piastował swoją funkcję był Johannes Lehmann. Najstarszy syn zmarłego rektora Johannesa Lehmanna. Rektorem został w 1656 r.
Opracowano na podstawie:
- M. Georgio Bruchmanna, Annales oder Geschichtbuch und Chronik der Stadt Züllich., Küstrin 1665 r., rozdz. 20, s. 103-111, rozdz. 21 s. 111-118.
