Jak wspomniałem w poprzednim odcinku sulechowski kronikarz M. Bruchmann odnotował spór o sukcesję po księciu głogowskim Henryku XI - władcy na Śląsku, w Głogowie i Kożuchowie - nazywany „Wojną o sukcesję głogowską”. Szerzej wydarzenie to opisane zostało w rozdziale dwunastym – O zwierzchnikach miasta Sulechowa. Wojnę tę prowadzono w latach 1476 – 1478. Henryk pragnął pojąć za żonę Barbarę, córkę księcia Albrechta Achillesa (Alberti, Albertus 1414 – 1486) elektora brandenburskiego. Barbara została mu przyrzeczona, kiedy miała siedem lat, a po pięciu latach miał ją pojąć za żonę. Oficjalne zaręczyny ogłoszono w październiku 1472 r. Jak odnotował Bruchmann, książę był schorowany , dlatego też narzeczoną przywieziono do Krosna Odrzańskiego w 1474 r. „Z nią to już tego roku dzielił łoże, chociaż nie miała jeszcze ukończonych dziesięciu lat”. Małżeństwo nie trwało długo. Henryk zmarł 21 lutego 1476 r. nie pozostawiając po sobie potomków, „gdyż jego młodziutka żona nie miała wówczas nawet dwunastu lat”. Zapisał jej w testamencie cały swój kraj i wówczas wybuchły spory o sukcesję, w których uczestniczył syn jego brata Jan z Żagania. Bruchmann odnotował, że całość spadku przypadła Barbarze, gdyż zmarły jej mąż „wrogo odnosił się do księcia Jana”. Wcześniej chciał przejąć ziemie po Henryku król Węgier Maciej Korwin (Matthias Corvinus - 1443 – 1490), ówczesny władca Śląska. Prawo do tych terenów rościł również król Władysław II Jagiellończyk (Vladislaus – 1456 - 1516) władca korony czeskiej. Dalej kronikarz odnotował, że „stany” tej ziemi orzekły, że wdowa powinna zachować swoją własność aż do czasu rozpatrzenia sporu. Na zarządcę powołano niejakiego von Schenkego, a stanowisko to powierzył mu książę elektor, ojciec Barbary. Wdowa po księciu Barbara z czasem została przyrzeczona przez jej ojca królowi Czech Władysławowi i miała mu wnieść w posagu księstwo głogowskie. Jan dowiadując się o takim rozwiązaniu sporu najechał księstwo „miasto po mieście każąc oddawać sobie hołd”. Również i sulechowianie zobowiązani byli udać się do Zielonej Góry i oddać hołd nowemu władcy.
Albrecht Achilles – elektor Brandenburgii w latach 1471 – 1486. (autor nieznany, XVII wiek)
Kolejnym miastem, które chciał zając Jan z Żagania było Krosno Odrzańskie. Oblegał je przez trzy dni, jednak nie mogąc nic zdziałać wrócił do Szprotawy. Król Władysław czując się zobowiązany zaofiarował pomoc narzeczonej i wysłał dwa odziały czeskie, które zostały przez Jana odparte. Po tych wydarzeniach król czeski wycofał się i „porzucił swoją wybrankę całkowicie”. W tym też 1477 r. książę Jan zmobilizował szlachtę księstwa głogowskiego i w dniu 27 „miesiąca sianokosów” Krośnianie napadli na Zielonogórzan a w starciu tym zginęło 60 „spośród krośnian” oraz 150 z nich wzięto do niewoli. Po tym zdarzeniu zawarto rozejm , a negocjacji w sporze podjęli się biskup z Varadin (?) i książę legnicki. Miał on trwać do „dnia świętego Gawła”, jednak książę Jan najechał Kożuchów, później „w dniu ścięcia świętego Jana Chrzciciela” udał się do Sulechowa, który zajął. Potem zajął miasto Świebodzin i zamek.
28 września 1477 r. wysłał „dużą liczbę najemnych żołnierzy” do Beutnitz, gdzie pod zamkiem okupowanym przez Czechów, założył obóz. „A ponieważ ci uciekli, zajął go i podpalił”. W drodze powrotnej spustoszył Rzepin (niem. Reppen) i Ośno (niem. Drossen) w ziemi to rzymskiej (im Sternbergischen Lande). Stamtąd został jednak odparty bo jak odnotował Bruchamnn - „mieszkańcy przepędzili go wylewając z murów miasta gorącą smołę”. Kronikarz powołuje się tutaj na księgę 3 Andreasa Angelusa „Annales Marchiae Brandenburgicae” (str. 341). Spod Sternbergu Jan udał się pod Krosno Odrzańskie, niszcząc jego przedmieścia. 5 października 1477 r. dotarł do Frankfurtu nad Odrą (niem. Stadt Franckfurt an der Oder). Tam zniszczył przedmieścia, przepędził bydło i wziął do niewoli 350 ludzi, którzy wykupili się za cenę 8000 dukatów. „Ponadto strawił ogniem gdzieniegdzie miasta”. W 1478 r. zajął „w czasie dorocznego jarmarku” Belitz, w Krośnie spalił most, wyciął winnice i w ciągu siedmiu dni pustoszył okręg Cottbus.
Joachim II Hektor (1505 – 1571)elektor brandenburski w latach 1535 – 1571. (autorNicolas de Clerc 1599 – 1625)
W 1481 r. Jan z Żagania pogodził się z królem węgierskim Matthiasem uznając go za pana księstwa i władcę Głogowa, Kożuchowa, Szprotawy, Zielonej Góry, Świebodzina i Sulechowa poprzez Jerzego Steina (Georga Steina) namiestnika węgierskiego. Postawiono wówczas warunek, że „jeśli książę Jan pozostanie bez męskiego potomka, po jego śmierci cały ten kraj przypadnie królowi”. Rezultatem tych negocjacji był podpisany traktat w dniu 16 (20) września 1482 r. w Kamieńcu Ząbkowickim (niem. Camenz). Na zjazd przybyli bracia księcia Saksonii, wysłannicy księcia elektora z Brandenburgii, książę Jan i namiestnik węgierski Jerzy Stein (Georg von Stein). W traktacie zapisano „Książę Jan przekazuje królowi Sulechów (niem. Züllich), Krosno (niem. Crossen) , Lubsko (niem. Sommerfeld) i Bobrowice (niem. Bobersberg), które Georg von Stein, reprezentując króla, udziela księciu elekcyjnemu w postaci posagu wdowie po księciu pannie Barbarze, w wysokości 50 000 dukatów jako zastaw”. Z powodu pokoju, w następną niedzielę, we wszystkich kościołach bito w dzwony śpiewając uroczyste „Te Deum”. Dalej Bruchamnn zanotował, że pokój trwał do 1538 r. kiedy to książę elektor brandenburski Joachim II Hektor (1505 – 1571) otrzymał sporne księstwo w spadku od korony czeskiej. Powołał się tutaj na zapis w księdze trzeciej „Annales Sielesiens” (str. 448). W tym też roku książę Brandenburgii po raz pierwszy użył tytułu księcia na Śląsku. Jak zapisał Bruchmann informację o tym zamieścił Nicolaus Leutinger w „De Marchia Brandenburgensi commentarii” (str. 33). Tam zapisano, że „W roku 1476 ostatni władca Sulechowa i Krosna, uznał swoją żonę Barbarę, córkę księcia elekcyjnego Alberta za swoją spadkobierczynię. W tym czasie wielu wiodło spory o to księstwo i doszło do działań zbrojnych, po których Jan, książę Żagania, szalał i niszczył przy pomocy swoich żołnierzy i ognia. Lecz książę Albert zajął Krosno i zmusił księcia Jana Żagańskiego przyjąć następujące warunki: szkody poniosły obie strony, zakończy się wszelka niezgoda pomiędzy Brandenburgią i księciem z Żagania, a poddani mają mieć pokój. Księstwo Krośnieńskie ma po wieczne czasy być poddane księstwu Brandenburgii zamiast posagu wyliczonego na 50 000 węgierskich guldenów. Te warunki pokoju ze swą zgodą, uprawomocnia Władysław, król czeski. Tytuł księcia władcy Brandenburgii użyli dopiero w roku 1538 za zgodą króla Ferdynanda, i stało się to na sposób dziedziczny”.
Jan z Kostrzyna margrabia Brandenburgii 1535 – 1571.
Po jakimś czasie w 1573 r. księstwo przypadło wdowie po księciu i księciu elektorze dożywotnio. Stało się ono, jak zanotował kronikarz, rezydencją Katarzyny (Catharina von Braunschweig 1518 – 1574), księżnej wdowie po margrabi Janie z Kostrzyna (Marggraff Johannis von Cüstrin 1513 - 1571). Po śmierci księcia elektora Jana Grzegorza (Georg Wilhelms 1525 - 1598), dożywotnio otrzymała je wdowa po nim, Elżbieta z rodu książęcego Anhalt (Elisabeth, trzecia żona – 1563 – 1607). Później ziemie przypadły Elżbiecie Charlocie von der Pfalz z rodu Palatytnatu nad Renem (Elisabeth Charlotta 1597 - 1660) wdowie po Jerzym Wilhelmie (Georg Wilhelms 1595 – 1640). Na końcu tego rozdziału Bruchmann odnotował „nasza Najłaskawsza Księżna i Czcigodna Matka naszego kraju. Która odeszła łagodnie i w Bogu w roku 1660, z powodu chorób związanych z przekwitaniem, w wieku 62 lat, dwudziestu trzech tygodni bez pięciu dni, 16 kwietnia, był to poniedziałek po Niedzieli Palmowej”.
Opracowano na podstawie:
- M. Georgia Bruchmanna, Annales oder Geschichtbuch und Chronik der Stadt Züllich., Küstrin 1665 r., s. 24 – 29.
