Wpisz szukany wyraz lub frazę w celu odnalezienia artykułu na naszej stronie.


Historia upamiętnień poległych – pomniki pierwszowojenne w gminie Sulechów cz. II
(Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, lipiec 2023, nr 239, s. 8-9)

Jednym z miejsc, w których upamiętniono pamięć poległych mieszkańców i bliskich jest Klępsk. Dzisiaj miejsce to stanowi przede wszystkim ciekawostkę turystyczną, a dla badaczy historii regionalnej informację o dawnych mieszkańcach tej wsi. Pomnik usytuowany jest w centrum wsi obok stanicy myśliwskiej Wojskowego Koła Łowieckiego „Diana” Sulechów. Pod względem stanu zachowania pomników pierwszowojennych możemy go zaklasyfikować do czwartej kategorii, gdyż zachował się praktycznie w stanie pierwotnym.



Il. 1 – Pomnik pierwszowojenny w Klępsku (fot. Marek Maćkowiak). U dołu jego wygląd przed 1945 r.
(srtona internetowa https://polska-org.pl/791787,foto.html, z dnia 25.06.2023 r.)


W przypadku Klępska do dnia dzisiejszego zachowały się trzy kamienne płyty. Na płycie środkowej umieszczono inskrypcję mówiącą o przeznaczeniu pomnika - „1914-1918 Naszym poległym/ żołnierzom z Klępska i Karczyna/ Pragnącym zwycięstwa/ Gotowym na śmierć/ Dotrzymaliście wierności przysięgi”. Ponadto na płycie tej, nad sentencją, zamieszczono elementy militarne składające się z żołnierskiego hełmu, spoczywającego na bagnecie i otoczonego dębowymi liśćmi. Skrajne płyty zawierały nazwiska poległych mieszkańców, które są bardzo zatarte i trudne do odczytania. Dawniej wzniesienie to otaczał mur zaporowy z balustradkami i ozdobnymi kamiennymi kulami.


W maju 2023 r., przy okazji obchodów 100 lecia zjednoczonego łowiectwa myśliwi Wojskowego Koła Łowieckiego w Sulechowie, uporządkowali otoczenie stanicy myśliwskiej wraz z miejscem pamięci. Umieszczono tutaj tablicę informacyjną, która stanowi jeden z punktów turystycznych budowanej obecnie przez Gminę Sulechów ścieżki rowerowej przebiegającej między innymi przez Klępsk. Z tablicy informacyjnej turyści mogą dowiedzieć się czym jest to miejsce pamięci. Co ciekawe zamieszczona została na niej informacja, że nazwiska poległych mieszkańców znajdują się również na tablicach w kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Klępsku. Jest to bardzo ważna informacja turystyczna, gdyż kieruje ona potencjalnego turystę do Pomnika Historii, którym stał się ten kościół rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 15 marca 2017 r. Stało się tak dzięki ogromnemu zaangażowaniu dawnego proboszcza księdza kustosza Olgierda Banasia. W kościele tym po obu stronach głównego ołtarza zawieszono osiem tablice z nazwiskami mieszkańców dawnej klępskiej parafii. Na tych tablicach możemy odczytać imię i nazwisko, stopnień wojskowy, jednostkę wojskową, datę i miejsce śmierci.



Il. 2 – Widok na ołtarz w kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Klępsku. Po obu stronach ołtarza
zawieszone tablice z nazwiskami poległych mieszkańców dawnej parafii klępskiej (fot. Marek Maćkowiak, 9.08.2012 r.)


Patrząc od lewej strony ołtarza na tablicy pierwszej zapisano: Z parafii Klemzig podczas wojny światowej 1914-18 zginęli z Klępska (Klemzig):
1) muszkieter (Musketier) Robert Kringel, 52 Rezerwowy pułk piechoty (Res. Inf. Reg. 52), poległ w Langemark (Belgia - Flandria Zachosnia) 4.11.1914 r.;
2) muszkieter (Musketier) Hermann Lange, 44 Pułk Piechoty (Inf. Regiment 44), poległ w Gołdapi (Gołdap – woj. warmińsko-mazurskie) 10.11.1914 r.;
3) grenadier (Grenadier) Paul Wecke, 262 Rezerwowy Pułk Piechoty (Res. Inf. Reg. 262), poleg w Rosji 20.02.1915 r.;
4) starszy szeregowy (Gefreiter) Gustav Aieckr (lub Lieckr?), 15 rezerwowy Pułk Piechoty (Res. Inf. Reg. 1), poległ we Francji 3.10.1918 r.



Il.3 – Od lewej strony ołtarza tablica pierwsza, druga (fot. Marek Maćkowiak, 5.04.2012 r.)


na tablicy drugiej:
5) plutonowy (Unteroff.) Richard Döring, 48 regiment piechoty obrony krajowej (L. Infanterie Reg. 48), poległ w Rosji 25.02.1915 r.;
6) główny dowódca? (Oberth.) Paul Kunst, łódź torpedowa A3 (Torpedo Boot A3), poległ na Morzu Bałtyckim 7.11.1915 r.;
7) grenadier (Grenadier), Albert Seibt, 8 Przyboczny Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma III - 1 Brandenburski (Leib Grednad. Reg. 8), poległ pod Verdun (Francja) 12.03.1916 r.;
8) grenadier (Grenadier), Richard Zippel, 12 Pułk Grenadierów (Grenad. Reg. 12), poległ we Flandrii (kraina historyczno-geograficzna położona na terenie Belgii, Francji i Holandii) 8.05.1916 r.;
9) starszy szeregowy (Gefr.)Paul Händler, 205 Rezerwowy Pułk Piechoty (Res. Inf. Reg. 205), poległ pod Verdun (Francja) 27.05.1916 r.


na tablicy trzeciej:
10) bosmanmat (Oberth.) Wilhelm Sehrendt, łódź podwodna nr 37 (U.Boot 37), poległ na Morzu Północnym 22.02.1915 r.;
11) zastępca oficera (Off. Stelv.) Wilhelm Trebbin, 52 Rezerwowy Pułk Piechoty (Res. Inf. Reg. 52), poległ w Rosji 3.03.1916 r.;
12) grenadier (Grenadier) Buskow Bothe, 3 pułk Grenadierów (Grend. Reg. 3), poległ pod Verdun (Francja) 8.06.1916 r.;
13) trębacz (Hornst) Robert Lampe, 52 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 52), poległ nad Sommą (Francja, Pikardia) 19.07.1916 r.;
14) kapral (Unteroff.) Fritz Horn, 13 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 13), poległ nad Sommą (Francja, Pikardia) 7.10.1916 r.;
15) podporucznik (Ltn.) Wilhelm Karpe, 146 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 146), poległ w Serbii 13.11.1916 r.;


na tablicy czwartej (po lewej stronie ołtarza) zamieszczono sentencję:
„Uderzyłeś nas głęboko, spotkała nas rozpacz i miecz. Poświęć dla nas godziny żałoby, uczyń nas godnymi ofiary, uczyń nas gotowymi do służby i wiernymi aż do śmierci, w gotowości dla Ojczyzny wtedy, gdy grozi jej krzywda.” (Du schlugst uns tiefe Wunden, es traf uns Not und Schwert. Weih uns die Trauerstunden, mach uns der Opfer wert, mach uns zum Dienste fertig u. treu bis in den Tod, dem Vaterland gewärtig wo ihm ein Unheil droht.)


na tablicy piątej (po prawej stronie ołtarza) zamieszczono sentencję:
„Ty poprowadzisz narody swoim duchem i radą; przygotujesz je jako świadków Twej łaski. Dałeś nam, Panie, swoje słowo jako przyrzeczenie. Stwórz ponownie nowe życie w narodzie i w Ojczyźnie.” (Du willst die Völker leiten mit deinem Geist und Rat, Du willst sie Dir bereiten zu Zeugen deiner Gnad. Uns hast Du Herr gegeben dein lautrest Wort zum Pfand . Schaff wieder neues Leben in Volk und Vaterland.)



Il.4 – Od prawej strony ołtarza tablica piąta i siódma (fot. Marek Maćkowiak, 5.04.2012 r.)


na tablicy szóstej:
16) strzelec (Jäger) Hermann Rau, Batalion Gwardii Strzelców - Pruskich (Garde-Jäger), poległ w Serbii 23.12.1916 r.;
17) muszkieter (Musk.) Wilhelm Kühn, 50 Pułk Piechoty (Inf. Regiment 50), poległ nad Sommą (Francja) 13.01.1917 r.;
18) grenadier (Gren.) Hermann Bietz, 52 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 52), poległ we Francji 22.03.1918 r.;
19) inspektor (Inspek.) Karl Doege, Magazyn polowy (Feldmagazin), poległ w Rosji w lipcu 1918 r.;
20) starszy szeregowy (Gefr.) Gustav Koch, 12 Pułk Grenadierów (Grenad. Reg. 12), poległ we Francji 11.05 1918 r.;
21) kapral (Unteroff.) Paul Tschiersch, 111 Pułk Artylerii (Artill. Reg. 111), poległ nad Sommą (Francja) 15.05.1918 r.;


na tablicy siódmej:
22) kapral (Unteroff.) Wilhelm Stephan, 52 Rezerwowy Pułk Piechoty (Res. Inf. Reg. 52), poległ we Francji 23.08.1918 r.;
23) kapral (Unteroff.) Otto Linke, 35 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 35), poległ w Lubece (Niemcy) 13.01.1920 r.

z Kolesina (Goltzen):
1) starszy szeregowy (Gefr.) Hermann Bierling, 52 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 52), poległ w Rosji 14.03.1915 r.;
2) muszkieter (Musk.) Ernst Fischer, 48 Rezerwowy Pułk Piechoty (Res. Inf. Reg. 48), poległ w Rosji 14.03.1915 r.;
3) muszkieter (Musk.) Gustav Fischer, 52 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 52), poległ w Rosji (?).12.1915 r.


na tablicy ósmej:
4) muszkieter (Musk.) Emil Schilling, ? Rezerwowy Pułk Piechoty (Reser. Inf. Reg. ?), poległ w Rosji 17.01.1917 r.;
5) muszkieter (Musk.) Karl Bittroff, 30 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 30), poległ we Francji 6.08.1918 r.

z Karczyna (Harthe):
1) starszy szeregowy (Gefr.) Gustav Jentsch, 52 Pułk Piechoty (Inf. Reg. 52), poległ pod Verdun (Francja) 8.05.1916 r.;
2) muszkieter (Musk.) Hermann Warschner, 46 Rezerwowy Pułk Piechoty (Res. Inf. Reg. 46), poległ w Galicji (nazwa polskich ziem zaboru austriackiego w latach 1772-1918) 21.07.1916 r.;
3) kapral (Unteroff.) Herm. Schultz, 5 Rezerwowy Pułk Artylerii Polowej (Res. Feld. Art. Reg. 5), poległ we Francji 21.07.1918 r.;
4) kanonier (Kanon.) Heinr. Lubach, 108 Pułk Artylerii? (? Reg. 108), poległ we Francji 8.11.1918 r.


Andrzej Rock Kowalski i Marek Maćkowiak,
członkowie Sulechowskiego Towarzystwa Historycznego

Powrót - Starcia | Powrót - Prasa | Powrót - Miejscowości