Wpisz szukany wyraz lub frazę w celu odnalezienia artykułu na naszej stronie.


Armia pruska i jej straty w bitwie pod Kijami (23 lipca 1795 r.). cz. I.
(Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, maj 2013, nr 118, s. 9-10)

Dzień 23 lipca 1795 r. wpisał się na trwałe w historię ziemi sulechowskiej, gdyż był on najkrwawszym dniem w historii Sulechowa okresu wojny siedmioletniej. Pod miastem Prusacy rozłożyli obóz z 30. batalionami piechoty i 63. eskadronami konnicy. Dawały one siłę bojową ok. 27 400 żołnierzy, w skład której wchodziło ok. 19 600 żołnierzy piechoty i 7 800 konnicy. Ponadto w składzie armii pruskiej znalazły się jeszcze: 56 ciężkie i 60 batalionowe działa z obsługą ok. 700 artylerzystów. Całością dowodził nowo powołany przez króla Fryderyka II, general –porucznik Karl Heinrich von Wedell.


Karl Heinrich von Wedell (1712-1782)

Wedell urodził się 12 lipca 1712 r. w północno- wschodnich Niemczech, w posiadłości Göritz opodal miasta Prenzlau (pol. Przęsław lub Przęcław), leżącym w kraju związkowym Brandenburgii z siedzibą powiatu w Uckermark. Do wojska wstąpił w 1727 r. zostając podchorążym w regimencie królewskim w Poczdamie. Pierwszą wojnę śląską (1740-1742) rozpoczynał w stopniu kapitana jako szef kompanii służąc w regimencie batalionu gwardii grenadierów, utworzonego przez króla Fryderyka. W czasie drugiej wojny śląskiej (1756-1763) służył m.in. w oddziale Kleista. Z czasem po rozpoczęciu wojny siedmioletniej król awansował Wedella do rangi generała – brygady (1757 r.). Wyróżnił się on w bitwie pod Lutynią (pod Leuthen, 5 grudnia 1757 r.) za co król ustanowił go szefem regimentu piechoty Schultze. Kiedy armia Dohny w lipcu 1759 r. ustępowała wojskom rosyjskim, a jej położenie stało się zagrożone, monarcha Prus powołał von Wedella do miana „dyktatora” armii. Po przegranej bitwie pod Kijami Fryderyk II odebrał generałowi najwyższe odznaczenie królewskie Order Czarnego Orła.


Paln zamieszczony w Gespräch im Reiche der Todten zwischen dem Urheber der Zusammenverschwörung wider den König in Portugall Joseph de Mascarenhas, ehemaligen Herzog von Aveiro und Robert Franz Damiens, bekannten Königsmörder in Frankreich: In welchem die wahre und aus den besten Quellen gezogene Geschichte beyder ..., wyd. Frankfurt Und Leipzig z 1759 r..


Po założeniu przez Prusaków obozu pod Sulechowem przeciwko armii pruskiej nadciągnęła armia rosyjska w sile ok. 52 300 żołnierzy dowodzonych przez hrabiego Piotra Siemionowicza Sałtykowa. W skład armii carskiej wchodziły 54. Bataliony z 46 kompaniami grenadierów, 58. eskadronów jazdy i 39. sotni jazdy kozackiej. Oprócz tego dowódca rosyjski dysponował 188. działami polowymi i 124 regimentowymi.



Piotr Siemionowicz Sałtykow (1698-1772)

Hrabia Sałtykow urodził się w 1698 r. Był synem rosyjskiego generała – dowódcy, hrabiego Szymona Andrzejewicza Sałtykowa. Do gwardii wstąpił w młodym wieku w 1714 r. Początkowo Piotr Wielki wysłał młodego Sałtykowa do Francji w celu kształcenia go w żegludze. Jednak 20- letni hrabia nie miał do tego powołania i został wezwany z powrotem na dwór książęcy do Petersburga. Tam został Rzeczywistym Tajnym Szambelanem Dworu i generałem brygady. Brał udział w wojnie Rosji ze Szwecją w latach 1742 i 1743 a za swoje zasługi caryca Elżbieta Piotrowna przekazała mu w 1744 r. szpadę honorową. W 1758 r. otrzymał nominację na generała dowódcy a w 1759 r. caryca powierzyła mu naczelne dowództwo nad armią.


Prusacy przed bitwą utworzyli dwa szyki bojowe i odwody rozlokowane w pobliżu Sulechowa, natomiast w mieście ulokowano piekarnię polową.


Pierwszy szyk bojowy dowodzony był bezpośrednio przez von Wedella i składał się z 15. batalionów piechoty oraz 40. eskadronów konnicy. Od lewej do prawej pozycje zajmowali:

- wydzielony Regiment Nr 1 von Roeder składający się z 5. eskadronów kirasjerów Schlaberndorff, z garnizonu we Wrocławiu, dowodzonych przez generała- majora Gustava Albrechta von Schlaberndorfa (1703-1765), który dowództwo nad jednostką objął od 28 lutego 1759 r.;

- dalej ulokował się generał – porucznik von Scholemer, pod którego dowództwem był Spaen z dwoma jednostkami jazdy kirasjerów. Pierwsza jednostka zwana Regimentem Nr 7 von Manstein składała się z 5. eskadronów kirasjerów, z garnizonów w Salzwedel (Saksonia- Anhalt, Niemcy) i Tangermünde (Saksonia- Anhalt, Niemcy). Eskadronami dowodził generała – majora Christana Siegismunda von Horn (1714-1762), który objął dowództwo nad jednostką od 22 listopada 1758 r. Drugą jednostką Regimentem Nr 12 von Dallwig składającą się z 5. eskadronów kirasjerów, z garnizonu w Racibor (Ratibor), dowodził generała – majora Johanna Heinricha Friedricha Freiherr (baron) von Spaen (1705-1762), który objął dowództwo nad nią od 7 kwietnia 1759 r.;

- następnie stał von Schmettau z wydzielonym Regimentem Nr 5 Marggeraf Friedrich w sile 5. eskadronów kirasjerów, z garnizonu w Białogardzie (Belgard, obecnie woj. zachodniopomorskie), dowodzonymi od 31 marca 1712 r. przez generała - porucznika Friedricha Wilhelma Prinza (Markgrafa) von Brandenburg – Schwedta (1700-1771);

- kolejnymi były oddziały generała – majora von Stutterheim. Pod jego dowództwem był Prinz von Anhalt= Bernburg z dwoma jednostkami piechoty. Regimentem Nr 2 von Alt Stutterheim w sile 2. batalionów piechoty, z garnizonów w Kętrzynie (Rastenburg, woj. warmińsko-mazurskie) i Gierdawie (ros. Żelaznodrożny Obwód Kalingradzki, niem. Gerdauen), dowodził generał – porucznik Hans Wilhelm von Kanitz (1693-1775), a dowództwo nad tym regimentem objął 12 czerwca 1750 r. Regimentem Nr 24 von Düringshofen, z garnizonu we Frankfurcie nad Odrą, składającym się z 2. batalionów piechoty, dowodzonił od 11 maja 1757 r. generał – major Karl Christoph Freiherr (barona) von der Goltz (1707-1761).


Marek Maćkowiak
Prezes STH

W tekście posłużono się danymi zamieszczonymi w Der Siebenjährige Krieg 1756-1763 Herausgegeben vom Groβen Generalstabe Kriegsgeschichtliche Abteilung II, 10 Band: Kunersdorf,Berlin 1912.


Powrót - Starcia | Powrót - Miejscowości - Kije