Z historii wsi Okunin. cz. III
(Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, maj 2017, nr 166, s. 10)
Unikalne zdjęcie wnętrza nieistniejącego kościoła w Okuninie. U góry pas herbowy nad emporą ołtarzową.
Z lewej obrazy portretowe, a przed ołtarzem XVIII w. chrzcielnica i jedno z krzeseł nowożeńsów.
(Zbiory ks. Olgierd Banaś)
Jak wcześniej wspomniałem, wewnątrz kościoła w Okuninie znajdowała się spora ilość tarcz herbowych byłych właścicieli Okunina i fundatorów tej świątyni. Były to herby rodów: Berger, Diebitsch, Hake, Kalkruth, Knobelsdorfa, Löben, Unruh, Troschke, Zimmermann. [1, s. 52]. Poznajmy niektóre z nich.
Herby rodu von Diebitsch.
Von Diebitsch, jak napisał Johann Georg Theodoe Grässe, to stary śląski ród szlachecki. Oznaczali się herbem, gdzie na żółtym (złotym) polu tarczy znajdowały się trzy czarne orle skrzydła. Na hełmie z labrami siedzi lis trzymający w pysku czarnego koguta. Lis ten miał przypominać rycerski czyn praprzodka rodu, który pokonał wroga przez mądre wojenne fortele. Niejacy Nicolas Gottfried von Diebitsch i rosyjski generał – feldmarszałek Hans Friedrich Anton, baron von Diebitsch pod nazwiskiem D. Sabalkansky, podniesieni do godności hrabiowskiej w dniu 25 października 1732 r. W prowincji Brandenburskiej znajdowały się dobra tego rodu m.in. w Okuninie (1680 -1696). [2, 36; 3, 166] Z kolei w genealogii Narthen u Abrahama Hermanni podawany jest Abraham von Dibitsch i Narthen, pan na włościach w Okuninie i Wutschdorff, który był żonaty z Margaritą Heleną, z domu von Hacken, z rodu Schönborn, w Księstwie Krośnieńskim. Urodziła mu ona w Kolzig (Kolsku) syna Hansa Ernsta von Diebitsch i Narthen, Pana na włościach Groß – Wilkave, Möstian i Wutschdorff (1660 – 1719). Z kolei on był żonaty z Marią Elizabeth z domu Rotenburg (ur. 1687 r. w Leitersdorff) i mieli pięciu synów i trzy córki. Jeden z ich synów Hans Christian von Diebitsch i Narthen, pan na włościach Malichau, był koniuszym Jego Wysokości Księcia Wirtembergii w okręgu Oelß – Bernstadt – Juliusburg.[4, 8-9] W przypadku gałęzi rodu von Dibitsch – Narthen nad tarczą herbową znajdowały się dwa hełmy, gdzie na każdym siedział lis trzymający w pysku gęś.[5, 62].
Herby rodu von Hake.
Hake to bardzo rozległy i po części hrabiowski, osiadły na Pomorzu, w Marchii, Saksonii, Magdeburgu, Śląsku oraz wielu innych pruskich i niemieckich prowincjach. Pierwotnym herbem rodu von Hacke w Turyngii i w Marchii były trzy czarne haki na srebrnym polu, a na hełmie pomiędzy dwoma takimi hakami umieszczony był srebrny gwóźdź. Poza tym kształt haków, zdobienia na hełmie oraz kolor tła różnią się od siebie w zależności od domu pochodzenia lub linii rodowej, podobnie jak i pisownia nazwisk tego rodu. Podawane jest nawet 22 różnych herbów rodziny. W dokumentach pisali się von Haack, von Hack, Hake, a czasem von Hacke. Jak pisał dr. J. T. Grässe – „wiele gałęzi lub linii tego rodu już wygasło, inne niedawno ponownie odzyskały rozkwit i znaczenie”. Ten ród szlachecki miał znajdować swoje początki już w 520 r. w Turyngii. W Marchii ród Hake pojawił się w 926 r., po wypędzeniu Wenedów. W Brandenburgii posiadali dobra m.in. w Machenow i Genshagen, okręg Teltow. Wielu synów z tej części rodu służyło w armii. I tak Ernst Ludwig von Hacke (zm. 1713), królewski pruski generał dywizji piechoty, wicekomendant Berlina i spadkobierca Machenow i Heinersdorf. Natomiast Prezydent skarbu von Hacke, pan na włościach w Nädelitz pod Magdeburgiem, zmarł w 1718 r. Inny członek rodu Karl Alexander Wilhelm (zm. 1835 r.) był królewskim skarbnikiem i marszałkiem dworu księcia Fryderyka Pruskiego, w Dusseldorf. [2, 58; 6, 308]
Herby rodu von Troschkle w klępskim kościele. (Foto Marek Maćkowiak)
Troschke, Droschke to stary i znamienity ród szlachecki, znany również pod nazwiskiem Troschky i Droschky w Marchii, na Śląsku i w Łużycach. Ród ten miał również posiadłości we wschodnich Prusach i w okręgu poznańskim. Ród Troschke odznaczał się herbem, gdzie na czerwonej tarczy herbowej znajdował się półksiężyc z twarzą zwrócony w dół, nad którym znajdowała się strzała zwrócona grotem w górę. W innej wersji herbu, w kościele w Klępsku, srebrny półksiężyc zwrócony był w górę. Stare majątki rodowe, z których ród się wywodził, w Nowej Marchii, wymieniane są w okręgu sulechowskim, Kunin, Obłotne i Podlegórz, którymi to dobrami ród został obdarowany już w roku 1571 przez księcia elekcyjnego Georga z Brandenburgii, a wkrótce do tych majątków dołączyło wiele innych. W liście lennym z 1571 r. był wystawiony na braci Valentina, Wolfa i Asmusa von Troschke (Okunin). W przypadku Okunina dobra rodu wymieniane są również pod datą 1709. Ród rozkwitał przez dłuższy czas, a spośród jego potomków wielu wstępowało do królewskiej-pruskiej armii i dochodziło do wysokich godności, mianowicie: Carl Ludwig von Troschke (zm. 1801) jako generał dywizji, Ernst Friedrich von Troschke (zm. 1809) jako generał brygady i Ernst Maximilian von Troschke (zm. 1847) jako generał dywizji.[6, 277-278, 7, 29]
Marek Maćkowiak, prezes STH
Opracowano na postawie:
[1] - Stephan Bruno, Lamgmeil. Mittelalterliche deutsche Ostsiedlung und ihre Schicksale [w:] Heimatkalender des Kreises Züllichau – Schwiebus, Züllichau, Züllichau 1937 r.,
[2] - Johann Georg Theodor Grässe, Geschlechts-, Namen- und Wappensagen des Adels Deutscher Nation, Dresden 1876,
[3] - Leopold Freiherrn v. Ledebur, Adelslexicon der Preussischen Monarchie, Erster Band A- K, Berlin 1855,
[4] - Abraham Hermann, Abrahami Hermanni Praxeos heraldico-mysticae prima pars, das ist, Erster Theil des geistlichen Wappen-Brauchs, Budiβin und Görlitz 1726,
[5] - Leonhard Dorst, Schlesisches Wappenbuch oder die Wappen des Adels im Souverainen Herzogthum Schlesien der Grafschaft Glatz und der Oberlausitz, Bd. II, Görlitz 1847,
[6] - Leopold Freiherr von Zedlitz-Neukirch, Neues preussisches Adels-Lexicon: oder genealogische und diplomatische Nachrichten von den in der preussischen Monarchie…, Tom 2, Leipzig 1836, s. 308 oraz Tom 9, Lipsk 1870, s. 277-278,
[7] - Leopold von Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, Berlin 1858.
