Z historii wsi Okunin. cz. I
(Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, marzec 2017, nr 164, s. 8 - 9)
Wieś Okunin położona jest we wschodniej części gminy Sulechów w odległości 8 km od Sulechowa. Wojciech Pasterniak zalicza nazwę tej miejscowości do topograficznych wskazując jej położenie względem właściwości terenu. Pisząc „Mimo tego, że nazwa ma sufiks (aut. - przedrostek) dzierżawczy –in, zaliczam ją do topograficznych. Okunin leży na gruncie położonym nisko.” [1, s. 87] Odwołuje się do Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, gdzie nazwę tą tłumaczy się miejscem podmokłym, błotnistym [2, s. 426] Z kolei Niemcy wywodzą nazwę wsi Langmeil od wyrazów „długi” (niem. Lang) i „mila” (niem. Meile) co daje nawę „Długiej mili”. Taka tez nazwa występuje na starych mapach z 1752 r., 1759 r. i 1789 r.[3, s. 80 - 81].
Wieś Okunin - fragment mapy z 1944 r.
W opracowaniach niemieckich zaznaczano, że wieś układa się w „fałdę wzgórz” i jest miejscowością typu szeregowego, które często osiągały długość jednej mili. Wrażenie to było silniejsze, kiedy wieś otaczały lasy, które zostały ścięte kilka lat temu (tj. przed 1937 r.) - jak zaznaczał Bruno Sthephan w swoim opracowaniu Lamgmeil. Mittelalterliche deutsche Ostsiedlung und ihre Schicksale. Szkielet Okunina tworzy mały strumyk. Strumień wije się wzdłuż wiejskiej drogi, raz po północnej, a raz po południowej jej stronie. Sama droga przecina go rozległym łukiem. Jedne zagrody leżą na niewielkich wzniesieniach w oddali od strumienia i ulicy, a niektóre bezpośrednio przy jej brzegu, o nieregularnych odstępach od siebie. Dwór szlachecki leży z tyłu zagród po wschodniej części miejscowości. B. Stephan sugeruje, że Okunin mógł zostać założony na „dzikim terenie” (na pniu) niezasiedlonego gruntu leśnego. Autor tego opracowania nie potrafi jednak określić kiedy dokładnie majątek w Okunie został założony, gdyż ukształtowanie łanów czasem zostało zniszczone prze uprawne pola. Badacze tego typu wsi nazywają je frankijskimi miejscowościami Waldhufendörfer, co można tłumaczyć jako miejscowości – „podkowiaste wsie leśne”. W tym przypadku obszar zwany z niemiecka Hufe był określeniem terenu zapewniającego rodzinie chłopskiej utrzymanie się z własnej pracy bez dodatkowego wsparcia. Obszary te były wąskimi pasami ziem położonymi jeden obok drugiego, o powierzchni od 60 do 40 mórg.[4, s.48]
Na dzień dzisiejszy trudno określić pierwszych właścicieli Okunina. Niemiec, Paul Frhr. von Troschke – Hanoverski, w napisanej przez siebie historii rodu wymienia ich jako właścicieli Okunina pod datą 1433 r.. Wówczas to tzw. „rejzy husyckie” wkroczyły zbrojnie na tereny Nowej Marchii prąc na Pomorze Gdańskie. P. V. Troschke powołuje się na zapis kronikarski, w którym odnotowano, że „wiele majątków rodu Troschke zostało wówczas splądrowanych”, w tym majątek Okunin. Byłby to, jak na razie, najstarszy zapis wymieniający tą miejscowość. [5, s. 50]
Sebastian v. Troschke zwany „Młodszym” 1640 – 1688, członek landu okręgu sulechowskiego,
pan na włościach w Podlegórzu, Okuninie, Ostrzycach, Klępsku, Szwarmitz i Trzebiechowie.
Z kolei wspomniany już B. Stephan opiera się na archiwach w Dahlem, tj. Tajnym Archiwum Pruskim i mówi o wzmiankach dotyczących Okunina z 1541 r. oraz innych źródłach z 1644 r. [4, s. 52] Istnieje również ciekawy zapis w rejestrze lenn i lenników nowomarchijskich, gdzie pod rokiem 1571 wymieniony jest Baltin v. Troschke z Okunina. Majątek ten był obciążony zobowiązaniem jakim było na przykład obowiązek dostarczania koni na potrzeby wojny. W 1583 r. właściciele wsi Okunin mieli dostarczyć 3 konie. Dwa konie dostarczał Hans v. Troschke, a jeden Wolff von Nassow, który część Okunina, jako lenno, otrzymał za rządów księcia elektora Johana Georga von Brandenburg (1525 – 1598). [6, s.59, 61, 93] Na początki XVII w. Okunin jest bardzo rozczłonowany. W 1644 r. właścicielami części majątku nadal jest ród Troschke. Inna część dóbr Okunina była w posiadaniu rodzina von Löben, która z czasem sprzedała swoje dobra rodzinie v. Diebitsch. [4, s.52]. W zapisach z akt kostrzyńskich pod datą 18 października 1644 r. przedstawiciele rodu Troschke m. in. z Okunina znaleźli się na uroczystościach oddania hołdu panującemu, gdzie zostali zaprzysiężeni i przyjęli swoje obowiązki wobec swojego pana. [6, s. 307] W 1715 r. niejaki Michael Felsch, żydowski sukiennik z Sulechowa, kupuje udział w majątku v. Knobelsdorfa i v. Diebitscha za cenę zastawu szylinga. [7, s. 75] Stało się to za sprawą 16 – letniego procesu wywołanego przez jednego z członków rodziny v. Löben. [ 8, s. 482] W latach 1718 – 1719 właścicielami części wsi są Henrich Friedrich Abraham v. Troschke chorąży na emeryturze, nieżonaty oraz Hans Ernst v. Knobelsdorf. Ten drugi miał pięciu synów: Hansa Kaspra porucznika oddziału grenadierów Derfflinga; Sebastiana, chorążego z tego samego regimentu; oraz trzech synów Georga, Gottlieba, Gottloba, chorążych w regimencie Grumbkowa. [7, s. 75] W 1719 r. Troschke sprzedaje swoją część dóbr Okunina. [6, s.56] W Der Adel des Königreichs Preußen (tom 3) w roku 1724 nadal wymienia się rodzinę Knobelsdorff jako właścicieli częśći Okunina. [9, s. 448] W 1811 r. w Okuninie pojawia się nowy ród szlachecki Zimmermann. [10, s. 169] W Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg z 1809 w majątku tym wymienia się majora Zimmermanna [11, s. 332] Eduard Zimmermann wymieniony jest jako właściciel majątku w roku 1855 [8, s. 759] Gustav Zernt odnotował, że go jako dobrego gospodarza, który znacząco poprawił stan majątku. W 1927 r. dobra szlacheckie liczyły 1200 hektarów, a ówczesną właścicielką była Pani v. Zimmermann. [12, s. 43] Ponadto wymienia się również Emila Sigismunda v. Zimmermanna w roku 1879. [13, s. 220 -221].
Marek Maćkowiak, prezes STH
Opracowano na postawie:
[1] – Wojciech Pasterniak, Nazwy miejscowości powiatu sulechowskiego, [w:] Rocznik Lubuski, tom I, Zielona Góra 1959,
[2] - Słownik geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod. red. Bolesław Chlebowskiego i Władysława Walewskiego, tom VII, Warszawa 1886,
[3] - Iwona Żuraszek – Ryś, Nazwy miejscowe powiatu zielonogórskiego, Zielona Góra 2009,
[4] - Stephan Bruno, Lamgmeil. Mittelalterliche deutsche Ostsiedlung und ihre Schicksale [w:] Heimatkalender des Kreises Züllichau – Schwiebus, Züllichau, Züllichau 1937 r.,
[5] - Paul Frhr. V. Troschke – Hanover, Das Geschichte derer von Troschke und der Kreis Züllichau – Schwiebus, [w:] Heimatkalender des Kreises Züllichau – Schwiebus, Züllichau 1927,
[6] - E. von Eickstedt, Beiträge zu einem neueren landbuch der marken Brandenburg, Magdeburg 1840,
[7] - dr P. Schwartz, Die Neumark. Jahrbuch des Vereins fur Geschichte der Neumark, Heft 5. Die Klassifikation von 1718/19. III Teil., Berlin 1928,
[8] - dr Heinrich Berghaus, Landbuch der Mark Brandenburg und des Markgrafthums Nieder-Lausitz in der Mitte des 19. Jahrhunderts: oder geographisch-historisch-statistische Beschreibung der Provinz Brandenburg, Band 3, Brandenburg 1856,
[9] - Leopold Freiherrn von Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, Erste Band A-K, Berlin 1855,
[10] - Leopold Freiherrn von Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, Drietter Band T-Z, Berlin 1858,
[11] - Bratring, Friedrich Wilhelm August, Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg, Dritter Band, Berlin 1809,
[12] - Zernt Gustav, Abritz zur Heimatkunde des Kreises Züllichau-Schwiebus, Schwiebus 1926,
[13] - Ellerholtz P., Lodemann H., Wedell H. v., General – Adersbuch der Ritterguts – und Gutsbesitzer im Deutschen Reiche, Berlin 1879.
