Wpisz szukany wyraz lub frazę w celu odnalezienia artykułu na naszej stronie.


Właściciel Mozowa – Franz Neumann, mistrz zakonu Joannitów.cz. 2.
(Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, listopad 2012, nr 113, s. 7-8)

Neumann odmówił wydania Janowi komturii w Friedlandzie i Świdwinie. W październiku 1566 r. będąc przejazdem w Rampitz (Rąpicach), wiosce będącej własnością zakonu cystersów z Neuzelle, został na rozkaz marszałka dworu kostrzyńskiego Johanna (Jana) von Seiferitz pojmany. Pojmania dokonał osobiście komendant Kasper von Otterstädt razem z Siegmundem (Zygmuntem) von Schlichting i jeszcze jednym rycerzem. Pod strażą zabrano go do Słońska skąd dzięki pomocy swojej córki udało mu się zbiec. Margrabia oskarżył komendanta zamku von Winningena o pomoc w ucieczce. Ten się wypierał, więc poddano go torturom, na których zmarł. Podobny los spotkał zięcia Neumanna, Dawida v. Döberschütz (G. Zerndt – mówi o Christophie von Düberitz), który nieprzychylnie wypowiadał się o Janie. Margrabia wytoczył mu proces i skazał na śmierć przez ścięcie w Peitz.


Dawny szpital Joannitów w Słońsku (Sonnenberg). Źródło: Adolf von Winterfeld, Geschichte des ritterlichen Ordens St. Johannis vom Spital zu Jerusalem: mit besonderer Berücksichtigung der Ballei Brandenburg oder des Herrenmeisterthums Sonnenburg, Berlin 1859.


W 1564 r. margrabia Jan wyznaczył nowego komtura i landwójta Świdwina, Jerzego Młodszego v. Wedell (Georg v. Wedell) z Mirosławca (Friedland). Nowy landwójt 12 września 1549 r. wstąpił do zakonu joannitów, którego baliwat stał się już fikcją utrzymywaną i zależną od Jana.

Po ucieczce Neumann schronił się najpierw w Rąpicach koło Rzepina (Reppen), a później w Świebodzinie (Schwiebus). Wielu mieszczan zarówno ze Świebodzina, jak i Sulechowa było mu przeciwnych, jednak Bonawentura von Schickfuß – burmistrz świebodziński wraz z rajcami stanęli po jego stronie. Książę Jan z Kostrzyna obległ wojskiem Świebodzin żądając wydania zbiega. W sprawę zaangażował się wówczas cesarz Maksymilian, wydając rajcom świebodzińskim rozkaz ochrony Neumanna. Mieszczanie wszczęli tumult i musiał on znów ratować się ucieczką.. Neumann schronił się w habsburskim Głogowie (Glogau). Stad pisał listy do sąsiednich państw przeciwko Janowi. Franza Neumanna popierał Maksymilian II, cesarz rzymsko-niemiecki, król Czech i Węgier, który potwierdził własności zakonne na terenie swojego państwa. Neumanna popierał również książę pomorski Barmin II. W styczniu 1567 r. przez Wrocław (Breslau), Opawę (Troppau) udało mu się zbiec do Pragi czeskiej. Początkowo komturowie stali się zwolennikami Neumanna, a komtur Łagowa wspierał go finansowo. Jednak w skutek zabiegów Jana, który zwołał kapitułę zakonu, Franza Neumanna postawił w stan oskarżenia. Zarzucił mu zaniedbywanie obowiązków, szerzenie rebelii, a kapituła uznała go za banitę. Spór przerwała śmierć Wielkiego Mistrza w dniu 24 sierpnia 1568 r. w Pradze na nowym Mieście w mieszkaniu wdowy Christin Bostowa. Pochowano go w praskiej farze na starym mieście.

W wyniku sekularyzacji w XVI w. brandenburscy joannici niewiele przypominali dawny zakon i stali się pewnego rodzaju bractwem rycerskim o świeckim stylu życia. Przyjęli luteranizm, wielu z nich zawierało związki małżeńskie. Podstawą ich egzystencji były dobra należące do baliwatu. Za czasów Neumana baliwat tworzyły komturie: Sonnenburg, Rampitz, Grünberg, Collin, Friedland i Schenkendorf. Początkowo popierali Neumanna, ale z czasem zabezpieczając swój los i swoje rodziny, szli na ustępstwa wobec margrabiego Jana. Po śmierci Jana z Kostrzyna (13 stycznia 1571 r.) Nową Marchię połączono z elektoratem brandenburskim. Następca margrabiego Jana, elektor Jan Jerzy, zrezygnował z sekularyzacji baliwatu joannitów.


Dobra szlacheckie w Mozowie na starej mapie z 1896 r..


Franz Neumann był żonaty z Anną von Sack, która zmarła 30 marca 1545 r a pochowano ją w Chojnie. Miał liczne potomstwo, tj. trzy córki oraz kilku synów. Pierwszą Barbarę wydał za mąż za zarządcę Krosna Thomasa Reichenow; drugą Catharinę, wydał za mąż za brandenburskiego sekretarza Kostrzyna Hipolitusa Hildesheim; trzecią córkę za Christopha von Döberitz. Jego synami byli Friedrich (Fryderyk), Franz (Franciszek), Wenzel (Wacław), Hans (Janek), Christoph (Krzysztof), Jacob (Jakób). Po śmierci Franza Neumanna folwark w Niekarzynie należał do jego syna Friedricha Neumanna, a majątek w Mozowie do Hansa Neumanna.


Fragment nieistniejącego pałacu w Mozowie w części dóbr szlacheckich "A".


W 1863 r. George Hesekiel napisał o Neumannie powieść zatytułowaną „Der Kanzler von Küstrin”. Podczas swego pobytu w Kostrzynie Neumann zajmował posesję nr 184 przy południowej pierzei rynku i wymieniany jest w źródłach jako właściciel kamienicy w 1562 r.


Marek Maćkowiak
Prezes STH

Opracowano na podstawie:

- Edward Rymar, Rycerstwo Nowej Marchii w czasach margrabiego Jana kostrzyńskiego, [w:] Rocznik Lubuski Tom XXVII Cz. I, Rola szlachty w kształtowaniu oblicza społeczno-gospodarczego Nowej Marchii (XVI-XVIII), pod. red. Wojciecha Strzyżewskiego, Zielona Góra 2001,
- Dariusz Dolański, Małgorzata Konopacka-Szatarska, Ekonomiczne i religijne podłoże konfliktu między Janem z Kostrzyna a joannitami, [w:] Rocznik Lubuski Tom XXVII Cz. I, Rola szlachty w kształtowaniu oblicza społeczno-gospodarczego Nowej Marchii (XVI-XVIII), pod. red. Wojciecha Strzyżewskiego, Zielona Góra 2001,
- Józef Piątkowski, Reformator i budowniczy margrabia Jan z Kostrzyma. Kronika życia. Daty-Liczby-Fakty, Kostrzyn nad Odrą 2010,
- Eduard Ludwig Wedekind, Geschichte des Johanniter-Ordens: Die Ritter und die Ordensgeschichte unter besonderer Berücksichtigung des Heermeistertums Sonnenburg oder der Ballei Brandenburg, Berlin 1853,
- Adolf von Winterfeld, Geschichte des ritterlichen Ordens St. Johannis vom Spital zu Jerusalem: mit besonderer Berücksichtigung der Ballei Brandenburg oder des Herrenmeisterthums Sonnenburg, Berlin 1859,
- Wochenblatt der Johanniter-Ordens-Balley Brandenburg, Tom 1,Wydania 1-13, Berlin 1860,
- Gustaw Zerndt, Abritz zur Heimatkunde des Kreises Züllichau-Schwiebus, Schwiebus 1926.


Powrót - Prasa | Powrót - Miejscowości w historii