Wpisz szukany wyraz lub frazę w celu odnalezienia artykułu na naszej stronie.


Właściciel Mozowa – Franz Neumann, mistrz zakonu Joannitów.cz. 1.
(Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, wrzesień 2012, nr 112, s. 7-8)

Franz von Neumann, był mistrzem zakonu Joannitów na terenie baliwatu brandenburskiego. Urodział się około 1488 r. jako najstarszy syn Wenzela Neumanna, burmistrza Żagania (Sagan). Swoje gruntowne wykształcenie otrzymał w Lipsku, gdzie studiował teologię. Przez pewien czas był pisarzem miejskim w Gubinie (Guben), a od 1518 r. rektorem szkoły miejskiej w Krośnie Odrzańskim (Crossen). W latach 1519-20,1525, 1527-1536 był pisarzem miejskim i sekretarzem. W latach 1526 - 1533 pełnił funkcję burmistrza Krosna Odrzańskiego. Później pełnił funkcję radcy elektora brandenburskiego Joachima I. Od 1535 r. F. Neumann był kanclerzem margrabiego Jana Hohenzollerna (Jana z Kostrzyna, niem. Johann von Brandenburg, Hans von Küstrin) i posłem przez 30 lat. Obiecał margrabiemu przejęcie wszystkich dóbr zakonu joannitów i słynął z krasomówstwa co imponowało władcy.

Krótko po 1536 r. powołany został w Sulechowie (Züllichau) urząd zwany amtem. Osobę zasiadającą na urzędzie nazywano amtmannem. Zadaniem urzędu był nadzór nad majątkiem będącym własnością margrabiego Jana. Przez kilka pierwszych lat rządów margrabiego urząd ten podlegał bezpośredniemu nadzorowi kanclerza Jana z Kostrzyna (Küstrin). Sulechowski amtmann reprezentował interesy margrabiego wobec miejscowej szlachty i władz miejskich w Sulechowie.

Franz Neumann wymieniony został jako kanclerz rządu margrabiego Jana (pismo z 28 stycznia 1536), a wcześniej pełnił funkcję osobistego sekretarza władcy. W Kostrzynie 14 czerwca 1536 r. Neuman uczestniczy w podpisaniu porozumienia między Margrabią Janem i jego bratem Joachimem dotyczącym podziału kraju i spraw gospodarczych.

Dnia 27 kwietnia 1538 r. w Kostrzynie kanclerz Franz Neumann podpisał dokument margrabiego Jan, w którym potwierdzono miastu Frankfurtowi prawa do kilku wsi w Ziemi Torzymskiej.

W dzień św. Jana Chrzciciela, na zamku w Kostrzynie, opat Johann Kühne z Mironic za 200 guldenów i długi przekazał margrabiemu Janowi dobra klasztorne. Dokument, który wówczas wystawiono potwierdził podpisem również landwójt Franz Neumann.

W 1539 r. został wójtem krajowym, a margrabia nadał mu majątek w Mozowie (Mosau) koło Sulechowa (Züllichau), a kilka lat później folwark w Niekarzynie.


Stara pieczęć Baliwatu Brandenburskiego..


15 czerwca 1540 r. Franz Neumann brał udział w układzie Jana Kostrzyńskiego z mistrzem Joannitów Veit von Thüume zatwierdzającym zamiany dóbr komturii chwaszczańskiej (Chwaszczany, niem. Quartschen) na dobra świdwińskie. Pierwszym komturem Świdwina (Schivelbein) został Melchior von Barfus. Margrabia przejął jedne z bogatszych i dochodowych dóbr baliwatu Joanickiego.

W 1542 r. Neumann otrzymał od Jana, z tytułem zadłużenia, nieruchomość w Kostrzynie dla urządzenia rezydencji. Stosowny dokument pod datą 02 listopada tr. mówi o przekazaniu terenu pod budowę domu oraz ogródu po prawej stronie przed Długim Mostem na Odrze w Kostrzynie. Następnie w 1544 r. otrzymał od margrabiego dochody z Morynia (Mohrin) i Gądna (Guhden) pod Moryniem. Za wierną służbę margrabia Jan nominował go do tytułu szlacheckiego nadanego mu w Augsburgu przez cesarza Karola V.

W 1545 r. F. Neumann, za sprawą margrabiego, został formalnie wprowadzony do zakonu Joannitów. Po śmierci komtura Melchiora von Burfusa (zm. 21 grudnia 1545 r.) w 1557 r. otrzymał od Jana z Kostrzyna komturię w Świdwinie (Schivelbein). Jako landwójt i komtur zarządzał północną częścią Nowej Marchii, w tzw. Hinterkreisach obejmujących Świdwin (Schivelbein), Drawsko (Dramburg) i Choszczno (Arnswalde).

Od 1457 r. prowadził w imieniu Jana Kostrzyńskiego wojny z pomorskimi rodami Manteufel, Podlewils i Bork. W 1561 r. brał udział w granicznej wojnie z Polską. Margrabia Jan widział Neumanna jako gubernatora kraju i opiekuna swojej córki Katarzy.


Kościół Joannitów w Słońsku.


W imieniu margrabiego 2 czerwca 1549 r. Franz Neumann jako landwójt, pod groźbą kary, zażądał od miasta Złocieńca (Falkenburg) zapłacenia margrabiemu kostrzyńskiemu tzw. podatku czopowego. Była to podatek płacony od produkcji i wyszynku piwa. W skutek nieuiszczenia tego podatku i zadłużenia landwójt świdwiński Neumann, w październiku 1550 r. zajął i obsadził załogą Złocieniec. Przybył do niego w sile 200 żołnierzy złożonych z kontyngentu miast, rycerstwa, najemników i artylerią. W 1560 r. Neumann wraz ze starostą Melchiorem Krause i oddziałem rycerskim wyprawił się na Wałcz.

Jan sądził, że Franz Neumann będzie prowadził politykę dążącą do sekularyzacji baliwatu joannitów. Tymczasem nowy Wielki Mistrz począł chronić dobra zakonu w Nowej Marchii i przy pomocy własnych środków przeciwdziałał upadkowi niektórych dóbr zakonnych. Nie dopuścił do powołania koadiutora (starofr. coadjuteur z łac. co- od cum ‘z, razem z’ + adiutor ‘pomocnik’), mającego sprawować pieczę nad zakonem w imieniu margrabiego.


Marek Maćkowiak
Prezes STH

Opracowano na podstawie:

- Edward Rymar, Rycerstwo Nowej Marchii w czasach margrabiego Jana kostrzyńskiego, [w:] Rocznik Lubuski Tom XXVII Cz. I, Rola szlachty w kształtowaniu oblicza społeczno-gospodarczego Nowej Marchii (XVI-XVIII), pod. red. Wojciecha Strzyżewskiego, Zielona Góra 2001,
- Dariusz Dolański, Małgorzata Konopacka-Szatarska, Ekonomiczne i religijne podłoże konfliktu między Janem z Kostrzyna a joannitami, [w:] Rocznik Lubuski Tom XXVII Cz. I, Rola szlachty w kształtowaniu oblicza społeczno-gospodarczego Nowej Marchii (XVI-XVIII), pod. red. Wojciecha Strzyżewskiego, Zielona Góra 2001,
- Józef Piątkowski, Reformator i budowniczy margrabia Jan z Kostrzyma. Kronika życia. Daty-Liczby-Fakty, Kostrzyn nad Odrą 2010,
- Eduard Ludwig Wedekind, Geschichte des Johanniter-Ordens: Die Ritter und die Ordensgeschichte unter besonderer Berücksichtigung des Heermeistertums Sonnenburg oder der Ballei Brandenburg, Berlin 1853,
- Adolf von Winterfeld, Geschichte des ritterlichen Ordens St. Johannis vom Spital zu Jerusalem: mit besonderer Berücksichtigung der Ballei Brandenburg oder des Herrenmeisterthums Sonnenburg, Berlin 1859,
- Wochenblatt der Johanniter-Ordens-Balley Brandenburg, Tom 1,Wydania 1-13, Berlin 1860,
- Gustaw Zerndt, Abritz zur Heimatkunde des Kreises Züllichau-Schwiebus, Schwiebus 1926.


Powrót - Prasa | Powrót - Miejscowości w historii