Wieś Łęgowo leży 7,5 km na północny wschód od Sulechowa. Nazwa tej wsi jest współczesną nazwą tej miejscowości. Iwona Żuraszek-Ryś w swojej pracy „Nazwy miejscowe powiatu zielonogórskiego” wyjaśnia, że obecna nazwa pochodzi od wyrazu pospolitego łęg - zarośla na łąkach błotnistych. Czyli nazwa wsi jest nazwą topograficzną z dodatkiem sufiksu (przyrostka) – owo. Nazwę tą wprowadzono po 1945 r. Początkowo w wielu niemieckojęzycznych opracowaniach historycznych, statystycznych i mapach wieś nazywania była Heinersdorf (1759). Nazwa taka pochodziła od niemieckiego imienia Heiner, które jest zdrobnieniem imienia Heinrich. Do nazwy tej dodano Dorf (pol. wieś), a z czasem urzędowo dodano człon Lang (pol. długi) i zapisywano ją Lang Heinersdorf [1, s. 68]. Dzisiaj moglibyśmy niemiecką nazwę przetłumaczyć jako wieś Henryka lub Henrykowo.
Il. 1 - Wieś Łęgowo (Heinersdorf) na północny wschód od Sulechowa (fragment mapy powiatu sulechowskiego
wykonanej przez Goswiena Othmara Schultzego, 1793 r.) [2]
Heinrich Berghaus pisze, że pierwsza zapisana w źródłach wzmianka o tej miejscowości z sięga 1346 r. i mówi o sporze dwóch panów von Sack, którego rozjemcą był Hans von Unruh [3, s. ]. Z kolei w 13. tomie Posiadłości wiejskich, zamków i rezydencji ziemiańskich szlachty pruskiej odnotowano, że rozjemcą tego sporu był Hans Lenshold von Unruh z Łęgowa. W 1538 r. właścicielem Łęgowa został Adolph von Sack, który to ród na najbliższe 200 lat wziął wieś w posiadanie [4, poz 644]. Wówczas z tego majątku ród ten w ramach obowiązków lennych wystawiał dwa rumaki bojowe. Kilkadziesiąt lat później Heinrichowi von Unruhowi ponownie udało się wejść w posiadanie części wsi. W 1565 r. część wioski odzyskał Adam von Sack. Podział ten utrzymał się do końca XVIII w. Synowie Melchiora von Unruha sprzedali swoją część majątku m.in. w Łęgowie Hansowi Adolphowi von Sack. Na początku XVIII w. część dóbr przechodzi na własność Christiana Wilhelma von Sacka oraz Wolfa Kaspra von Sacka. W 1758 r. córka późniejszego starosty Wolfa Kaspra von Sacka, Henrietta Charlotta, wychodzi za mąż za Kaspra Rudolpha von Unruha i wnosi w posagu część wsi Łęgowo. Spadek tej części majątku łęgowskiego po Charlotcie Wilhelminie uzyskał jej pasierb Dietrich Hans Sebastian - wraz z drugą częścią Łęgowa po spadkobiercach Heinricha Adolpha von Sacka. Podział taki istniał jeszcze w 1823 r. Dietrich Hans Sebastian przekazał swoje części majątku bratu, Anselmowi Rudolphowi, który osiadł w Łęgowie. W następnych latach za 80 tysięcy talarów kupił pobliskie dobra w Babimoście. Po jego śmierci spadkobiercą został syn Hans August (1793-1863), który przez wiele lat służył w wojsku, gdzie awansował do funkcji dowódcy 8. pułku kirasjerów w Deutzer. W 1847 r. Hans August von Unruh-Bomst otrzymał tytuł barona, a w 1850 r. osiadł ostatecznie na swych dobrach w Łęgowie. Spadek (i tytuł) po nim przejął jego syn, baron Hans Wilhelm Stanislaus von Unruh-Bomst(1825-1894), późniejszy starosta i członek parlamentu partii konserwatywnej. Baron Hans August von Unruch-Bomst cieszył się zaufaniem cesarza Wilhelma I Hohenzollerna (1797-1888), który był gościem w łęgowskim pałacu w 1876 r. [3, s.].
Z kolei Rocznik historyczny Nowej Marchii podaje, że w 1715 r. wieś była własnością rodziny Sack. Połowa majątku należała do bezdzietnego Christiana Wilhelma von Sacka, a druga połowa do Wolfa Kaspra von Sacka. Wówczas Wolf Kasper miał dwóch nieletnich synów - Heinrischa Adolfa i Wolfa Heinricha. Później spadkobiercami ze strony Wolfa Heinricha było pięciu braci von Sack: polski porucznik w pułku pieszym Seydlitz, Karl Friedrich, Friedrich Wilhelm, chorąży w stanie spoczynku Wolf Ernst, Kasper Heinrich, Georg Wilhelm [5, s. 73].
Sackowie to stary szlachecki czeski ród, którego potomkowie otrzymywali hrabiowskie tytuły. Ród wcześniej osiadły na Śląsku, Marchii Brandenburskiej, Saksonii, Prusach Wschodnich, Kurlandii. Herbem rodowym tego rodu jest tarcza o czerwonym tle, na środku której znajdują się cztery srebrne worki (sakwy) zwrócone „czubkami” do siebie na kształt krzyża św. Andrzeja [6, s.7]
Il. 2 – Z prawej strony herb rodu von Sack w kościele w Klępsku, z lewej „nałożony” herb
z opracowania Johanna Siebmachera [7, foto. Marek Maćkowiak].
W herbie Sacków nad tarczą herbową umieszczony jest hełm prętowy z biało-czerwonymi labrami. Z kolei nad hełmem umieszczono klejnot w postaci dobrze zbudowanego Maura zapierającego swoje ramiona w pasie. Na jego głowie zawiązana czerwono srebrna wstążka „łopocząca na wietrze” [8, s. 65].
Il. 3 – Herby Conrada i Barbary von Unruhów w kościele w Klępsku (foto. Marek Maćkowiak)
Z kolei na tarczy herbowej Unruhów o srebrnym tle umieszczony jest stojący lew w kolorze czerwonym z uniesionymi łapami. Nad tarczą znajduje się prętowy hełm w koronie z biało-czerwonymi labrami. Klejnot na hełmie to trzy strusie pióra. Środkowe w kolorze czerwonym, po bokach w kolorze srebrnym [8, s. 69].
Jak wynika z zapisu w opracowaniu historycznym Arthura Splittgerbera z 1927 r., ostatnią właścicielką Łęgowa była pani von Sydow [9, s. 107].
Opracowano na podstawie:
[1] - Iwona Żuraszek-Ryś, Nazwy miejscowe powiatu zielonogórskiego, Zielona Góra 2009,
[2] - Carte von dem Zullichauschen Creise Verzeichnet im Jahre 1773, G.O. Schultze Kart. N 7035/20, Statsbibliothek zu Berlin, Goswien Othmar Schultze (1725-1785),
[3] – Vinzenz Czech, Edward Rust, Lang-Heinersdorf (Łegowo) [w:] Herrenhäuser in Brandenburg und der Niederlausitz. Kommentierte Neuausgabe des Ansichtenwerks von Alexander Duncker (1857-1833). Band 2, katalog, Berlin 2000,
[4] - Ländlichen Wohnsitze, Schlösser und Residenzen der Ritterschaftlichen Grundbesitzer in der Preussischen Monarchie, Bd. 11, Berlin 1857-1883,
[5] - Die Neumark: Jahrbuch des Vereins für Geschichte der Neumark: Neue Folge des "Schriften". Schwartz Paul: Die Klassifikation von 1718/19: ein Beitrag zur Familien- u. Wirtschaftsgeschichte d. neumärkischen Landgemeinden 1928, Heft 5 T.3,
[6] – Ernst Heinricht Kneschke, Neues allgemeines Deutsches Adels-Lexicon, Band 8, Leipzig 1868,
[7] - Johann Siebmacher: New Wappenbuch eingescannt aus: Horst Appuhn (Hrsg.), Johann Siebmachers Wappenbuch. Die bibliophilen Taschenbücher 538, 2. verb. Aufl, Dortmund 1989 Sachsen, Blatt 166; zdjęcie Marek Maćkowiak 5.05.2017 r.,
[8] - Leonhard Dorst, Schlesisches Wappenbuch oder die Wappen des Adels im Souverainen Herzogthum Schlesien der Grafschaft Glatz und der Oberlausitz, Bd. 1-3, Görlitz 1847,
[9] – Arthur Splittgerber, Geschichte der Stadt und des Kreises Züllichau, Züllichau 1927.
