Il. 1 – Wieś i majątek w Klępsku w 1899 r. [1]
Gustav Zerndt w swoim opracowaniu dotyczącym historii regionalnej okręgu sulechowsko-świebodzińskiego zapisał, że w 1803 r. właścicielami wsi Klępsk byli: Schlichting (tzw. części górnej, niem. Ober-Klemzig) i hrabia Rzeszy (niem. Reichsgraf) Heinrich XXIX Reuß (tzw. części dolnej, niem. Nieder-Klemzig oraz Karczyna – niem. Harthe) [2, s.43]. W „Leksykonie szlachty monarchii pruskiej” możemy odnaleźć informację, że przedstawiciele rodu Schlichting w 1688 r. i 1731 r. posiadali dobra szlacheckie w Łochowie. Natomiast nic nie wspomina o majątku w Klępsku. Herb rodowy Schlichtingów przedstawiał trzy jelenie poroża na srebrnym tle. Dwa ułożone typowo dla poroża, a trzecie poziomo nad nimi. Z leksykonu dowiadujemy się również, że przedstawiciel tej rodziny - Samuel von Schlichting - 24 grudnia 1694 został włączony do stanu wolnej szlachty czeskiej [3, s. 374, 375].
Il. 2 – Herb rodowy von Schlichtingów (Sibm.I.64)
W „Geograficzno–historyczno–statystycznej” księdze prowincji Brandenburgii znajduje się informacja, że w 1801 r. w majątku w tzw. Dolnym Klępsku i Karczynie mieszkał hrabia Rzeszy Heinrich XXXIX von Reuβ (ur. 24.01.1770 r. w Berlinie – zm. 17.02.1815 r. w Dreźnie), z tzw. młodszej linii rodu Reuβ. Jego żoną była baronowa Henriettea Luisea Margarethea Sophiea von Reuβ, z domu von Knobelsdorf, (ur. 24.01.1792 r. w Eisenach - 28.08.1826 r. w Sulechowie) [4, tab. 14]. Wtedy nazwę majątku pisano jako Harte (pol. Karczyn) i był on wspominany jako folwark. W matykule (katastrze pruskim jest to opis i spis gruntów należących do jednego właściciela, prowadzony według numerów kolejnych nieruchomości rolnych, tzw. artykułów matrykuły) z 1828 r. Karczyn jest po raz pierwszy wymieniany jako majątek szlachecki, który wraz z dwoma majątkami w Klępsku (Górnym i Dolnym) należał do księcia Heinricha LX von Reuβ-Plauen (Schleitz-Köstritz), urodzonego 4.07.1784 r. w Berlinie, a zmarłego 7.04.1833 r. w Dreźnie [4, s. 763; 5, tab. 14]. Ostatnimi właścicielkami wszystkich trzech majątków była wdowa po Heinrichu LX, księżniczka Dorothea von Reuβ, z domu von Carolath-Schönaich, oraz ich córki - Carolinea Henriettea Johanna (ur. 4.12.1820 r. w Klępsku – zm. 2.07.1899 r.) – która 6.05.1844 r. wyszła za mąż za barona Carla grafa von Pücklera-Burghauβa - i Maria Wilhelminea Johanna (ur. 24.07.1822 r. w Klępsku – zm. 8.08.1872 r.) – od 26.05.1842 r. żona hrabiego Eberharda zu Stolberg-Wernigerode. W 1844 r. Dorothea von Reuβ i córka Carolinea Henriettea Johanna sprzedały dobra ziemskie na rzecz Królewskiego Towarzystwa Handlu Morskiego - Karczyn za 35 000 talarów, Górny Klępsk za 40 000 talarów i Dolny Klępsk za 75 000 talarów. W święto św. Jana w 1852 r. właścicielem majątku stał się hamburski kupiec Franz Friedrich Beyme, który kupił go za 125 000 talarów [4, s.763, 5, tab. 14].
Il. 3 – Herb rodu Reuβ z tzw. młodej linii [6]
Herb młodszej linii rodu Reuβ składał się z tarczy herbowej podzielonej na cztery pola. W czarnym polu pierwszym i czwartym stoi nieukoronowany lew z czerwonymi łapami, a w polu srebrnym drugim i trzecim kroczy złoty żuraw. Nad tarczą umieszczono trzy hełmy. Lewy hełm z labrami ma klejnot w postaci psiej głowy z wysuniętym czerwonym językiem, a prawy klejnot to żuraw z czerwonymi skośnymi pasami. Wewnętrzny ukoronowany hełm ma klejnot z pięciu pawich piór [6].
Il. 4 – Nieistniejący już pałac w Klępsku [7]
W innym opracowaniu zatytułowanym "Ogólna księga adresowa dóbr szlacheckich i ich właścicieli w Rzeszy" z 1879 r., znajduje się informacja, że kolejnym właścicielem Klępska jest Robert Heinrich Heyder [8, s. 221]. Natomiast w genealogii rodów szlacheckich okręgu Gotha podana została informacja, że właścicielką wsi Klępsk, w okręgu sulechowsko-świebodzińskim, była Marie Heyder (ur. 23.09.1859 r. Lasowko - pol. Lasówko, okręg Grätz – pol. Grodzisk Wielkopolski; zm. 25.05.1915 r. w Strehlitz), która 19 października 1885 r. w Ottendorfie wyszła za mąż za pruskiego rotmistrza w stanie spoczynku, Franza Adolfa Hansa von Philippsborna (tzw. II linii, ur. 19.07.1852 r. w Berlinie - zm. 18.06.1916 r. w Strehlitz) [9, s. 662-663]. Philippsbornowie jako właściciele Klępska wymienieni zostali również przez Gustava Zerndta (1925 r.), jak i sulechowskiego superintendenta Arthura Splittgerbera w opracowaniu historycznym z 1927 r. [2, s. 43; 10, s. 107].
Il. 5 – Herb rodu Philippsborn (Philipsborn) [11, s.84, tab. 76]
Zgodnie z opisem genealogicznym herb rodziny von Philippsborn w 1865 r. składał się ze srebrnej tarczy, dzielonej na cztery części - z tarczą w środku, na której to tarczy znajdowała się wystająca z murowanej studni głowa z szyją karego konia. W ćwiartce pierwszej i czwartej na błękitnym tle umieszczono pięć złotych gwiazd (dwie/jedna/dwie). W ćwiartce trzeciej herbu na złotym tle znajdował się sygnalizacyjny róg pocztowy. W ćwiartce czwartej na złotym tle zielona gałąź dębu z trzema brązowymi żołędziami i dwoma liśćmi. Nad tarczą herbową znajduje się ukoronowany hełm z niebiesko-złotymi pokrywami, a nad nim znajduje się klejnot - trzy strusie pióra (złote pióro pomiędzy dwoma niebieskimi piórami) [12, s. 481].
Opracowano na podstawie:
[1] - strona internetowa MAPSTER, http://igrek.amzp.pl/details.php?id=17739 z dnia 30.12.2023,
[2] - Gustav Zerndt, Abriß zur Heimatkunde des Kreises Züllichau–Schwiebus, Schwiebus 1925,
[3] - Leopold Karl Wilhelm August Freiherr von Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, Bd. 2 L-S, Berlin 1854,
[4] - Heinrich Berghaus, Geographisch-historisch-Statistisches Landbuch der Provinz Brandenburg und des Markgrafthums Niederlausitz in der Mitte des 19. Jhrhndts, Bd. 3, Brandenburg 1856,
[5] - Berthold Schmidt, Die Reussen. Genealogie des gesamthauses Reuss, älterer und jüngerer Linie sowie der ausgestorbenen Vogtslinien zu Weida, Gera und Plauen und der Burg- grafen zu Meissen aus dem Hause Plauen, 1903,
[6] - strona internetowa https://de.wikipedia.org/wiki/Reu%C3%9F_j%C3%BCngerer_Linie z dnia 3.09.2022 r. - oraz Leopold Karl Wilhelm August Freiherr von Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, Bd. 1 A-K, Berlin 1854,
s. 110,
[7] - strona internetowa https://fotopolska.eu/Klepsk/b7406,Palac_Philipsbornow.html?f=579763-foto z dnia 30.12.2023 r. (Fotopolska),
[8] - E. Ellerholz, H. Lodemann, H. von Wedell, General Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer im Deutschen Reiche. I. Das Königreich Preussen, I. Lieferung, Die Provinz Brandenburg, Berlin 1879,
[9] - Gothaisches Genealogisches Taschenbuch der Adeligen Häuser. Alter Adel und Briesadel, Gotha 1921,
[10] - A. Splittgerber, Geschichte der Stadt und des Kreises Züllichau, Züllichau 1927,
[11] - Wappen- und Handbuch des in Schlesien (einschliesslich der Oberlausitz) landgesessenen Adels, Görlitz 1901-1904,
[12] - Genealogisches Handbuch des Adels. Herausgegeben unter Förderung des Königlichen Herolds-Amtes, Bd. 2, Berlin 1893.
