Kolejnym i również jednym z najstarszych rodów posiadających dobra szlacheckie w Klępsku był ród von Troschke. W tomie 3. „Wielkiej i ogólnej księdze herbów ...” szlachty księstwa pruskiego J. Siebmacher zapisał, że jest to słowiański, stary i liczny ród szlachecki, który od wieków był w posiadaniu dóbr ziemskich na Śląsku, Dolnych Łużycach, Księstwie Krośnieńskim i Nowej Marchii. [1, s. 417] Ród Troschke wspomniany jest w 1311 r. jako poręczyciele nieletniego margrabiego Johanna z Brandenburgii, kiedy zakon niemiecki chciał zabezpieczyć swoje roszczenia do Pomorza na wypadek śmierci margrabiego Waldemara (ojca owego Johanna). Słyszymy o nim przy roku 1385 r., w opisie miasta Bärwalde, w którym zmarł w 1319 r. margrabia Waldemar. Tamże kilka dni przed śmiercią książę śląski i głogowski zapisał własność dziedziczną w okręgu sulechowsko-świebodzińskim. Ród ten pisał się różnie jako: Troschke, Truskow, Treschkau, Treskow, Troski, Troska, Droschkow, Drußkow. Paul von Troschke wskazuje na możliwy związek rodziny z wsią Drosckau (pol. Droszków) okręgu zielonogórskiego. Autor historycznego opracowania tego rodu nadmienił, że z racji używanego herbu przez Troschków, tj. symbolu srebrnej strzały i półksiężyca na czerwonym tle, wiązano go udziałem przedstawicieli rodu w wyprawach krzyżowych. Podał również informację o nowszych badaniach herbu jako tzw. „mówiącego herbu”, gdzie wskazywano na powiązania z 12., 4. i 10. runą alfabetu runicznego. Na tejże podstawie odczytywano je jako „tyr-osk-ar”, z czego z biegiem lat powstała forma „troska”, a gwarowo „troschke” [2, s. 50]. Książę elekcyjny Georg z Brandenburgii był równie hojny – w 1571 r. też obdarował dobrami przedstawicieli tego rodu. List lenny z tego roku wymienia braci Valentina, Wolfa i Asmusa von Troschke. Wielu potomków von Troschków wstępowało do królewsko-pruskiej armii i dochodziło do wysokich godności [3, s. 277].
Il. 1 – Sebastian von Troschke „młodszy” 1640-1688, właściciel m.in. Klępska [2, s. 53]
W księdze genealogicznej z 1907 r. jako właściciele Klępska wymieniono Sebastiana der Altere (starszego, ur. 20.01.1597 – zm. 30.08.1678), który był mężem Evy von Sack (zm. 4.11.1649) oraz Sebastiana der Jüngere (młodszego, ur. 12.11.1640 – zm. 11.12.1688), męża Margarete von Kalckruth (zm. 6.08.1718) [4, s. 750]. W sulechowskiej kronice Johanna Christopha Wilckena znalazł się zapis, że właśnie Sebastian (zwany „młodszym”) został wybrany 6 marca 1679 r. na starszego przewodniczącego ziemskiego (niem. Landesältester). Był bardzo chwalony z racji odbytych studiów m. in. w Lipsku. Jednak zmarł przedwcześnie i „spokojnie” 9 listopada 1688 r. (?) w Podlegórzu (niem. Padligar). Pozostawił kilku synów, z których najstarszy Konrad Alexander (18.03.1671 – 2.05.1728), po studiach we Frankfurcie, zwiedzał obce kraje i służył jako rotmistrz w regimencie Dörflinga. Zmarł jak ojciec, w Podlegórzu [5, s. 74, 4, s. 750].
Z kolei „Rocznik Towarzystwa Historycznego Nowej Marchii” wymienia w 1715 r. mieszkających w Klępsku wdowę po rotmistrzu Sebastianie von Troschke, Lucię Charlotteę (1680-1719), z domu von Marwitz. Była bezdzietną kobietą, mieszkającą wówczas w Berlinie, która posiadała 2/3 majątku klępskiego. Natomiast 1/3 dóbr klępskich należała do Karla Wilhelma von Troschke, który mieszkał w Klępsku. Miał on dwóch synów: Alexandra Ludwiga i Bernarda Konrada [5, s. 76].
Il. 2 - Herb rodziny Troschków w klępskim kościele. Z lewej epitafium
Konrada von Troschke 1702, z prawej herb Troschków z Podlegórza
(foto. Marek Maćkowiak)
Herb rodowy von Troschków składał się z tarczy o czerwonym tle, na której znajdowały się półksiężyc i nad nim strzała, ta skierowana pionowo, ostrzem do góry. W przypadku gałęzi tej rodziny w Podlegórzu herbowy półksiężyc ma rogi skierowane ku górze. Na tarczami herbowymi umieszczony jest hełm prętowy z koroną z biało-czerwonymi labrami. Nad hełmem znajduje się klejnot w postaci przestrzelonego czerwonego skrzydła.
Po rodzinie Troschke Klępsk należał do rodu von Rothenburg. Jak zapisał Leopold von Ledebur w „Leksykonie szlachty pruskiej monarchii” w 1854 r., Rothenburgowie posiadali w prowincji brandenburskiej dobra w Klępsku w 1750 r. i 1803 r. [7, s. 317]. Z Klępskiem związany był niemiecki przyrodnik (entomolog) baron Siegmund Adrian von Rothenburg (28.04.1745 - 1797). Jego ojciec był synem hrabiego Samuela Gottlieba von Rothenburga (1703-1770), prezesem pruskiej kamery (naczelnego organu wykonawczego państwa pruskiego) - w 1760 r. Samuel G. von Rothenbur kupił posiadłość w Klępsku. Siegmund studiował nauki kameralne (nauki i umiejętności dotyczące gospodarstwa państwowego i wewnętrznego zarządu państwa) we Frankfurcie nad Odrą. Po śmierci ojca w 1771 r. razem z bratem Friedrichem Gottliebem von Rothenbyrg (1757-1811), pruskim kapitanem sztabowym, przejęli po ojcu majątek w Klępsku [8].
Inną osobą z rodziny von Rothenburg związaną z Klępskiem był Karl Wilhelm Rottenburg (Rothenberg). Urodził się 18.01.1777 w Klępsku, a zmarł 21.08.1837 w Wesel. Był pruskim generałem-porucznikiem i ostatnim komendantem garnizonu w Wesel. Był synem wspomnianego wcześniej przyrodnika Sigmunda Adriana von Rothenberga i Wilhelminy Philippine, z domu von Schlichting (1756 - 24.10.1790). Ten przybył do Berlina 17.11.1790 r. jako kadet. Tam 11.03.1794 r. został mianowany do stopnia chorążego w regimencie piechoty „von Borch”. Brał udział w bitwie pod Kaiserslautern (28-30.11.1793), która była starciem zbrojnym Francji z tzw. pierwszą koalicją antyfrancuską. Porucznikiem został 6.10.1797 r., a w wojnie z czwartą koalicją antyfrancuską walczył w bitwach pod Jeną (14.10.1806), pod Boitzenburgiem (27.10.1806), Nordhausen i Prenzlau (28.10.1806), gdzie został wzięty do niewoli, a później uwolniony w wyniku wymiany. 15.12.1806 r. przybył do Królewca (niem. Königsberg), gdzie był adiutantem hrabiego Friedrich Wilhelm von Götzena „młodszego” (1767-1820). Walczył w hrabstwie kłodzkim i podczas oblężenia Nysy, za co został 17.12.1807 r. odznaczony Orderem Pour le Mérite. W epoce napoleońskiej 19.11.1808 r. został zdymisjonowany, a już 18.02.1809 r. przywrócono go do armii ze stopniem kapitana. Podczas tzw. wojen wyzwoleńczych (1813-1815) otrzymał Krzyż Żelazny II klasy za Blankenfeld (23.08.1813). Ponadto został odznaczony Orderem Czerwonego Orła IV klasy za blokadę Magdeburga. Z licznych odznaczeń, jakie otrzymał, można wymienić: rosyjski Order Świętego Włodzimierza III klasy, czy Order Świętej Anny II klasy. Pod koniec kariery wojskowej przeniesiono go 24.05.1834 r. do twierdzy w Wesel. Tam był dowódcą twierdzy w stopniu generała-porucznika, gdzie zmarł 21.081837 r. [9]
Il. 3 - Herb Rothenbergów z opracowania Johanna Siebmachera I. Blatt54,
„Leksykon szlachty pruskiej monarchii” z 1854 r. opisuje, że Rothenburgowie posiadali herb, którego srebrna tarcza była podzielona pionowo na dwa równe pola. W polu lewym znajdowały się trzy ukośne pasy o kolorze czerwonym. W polu prawym umieszczono uniesionego, czerwonego lwa w koronie. Nad tarczą znajdował się hełm z koroną prętową z srebrno-czerwonymi labrami. Klejnot składał się z dwóch kół młyńskich, z których wystawało naprzemiennie osiem srebrnych i czerwonych strusich piór [7, s. 316; 10].
Opracowano na podstawie:
[1] – Otto Titan von Hefner, J. Sibmacher's grosses und allgemeines Wappenbuch in Verbindung mit Mehreren neu herausgegeben und mit historischen, genealogischen und heraldischen Notizen begleitet, Bd. 3, Nürnberg 1857,
[2] – Paul v. Troschke-Hannover, Das Geschlecht derer von Troschke und der Kreis Züllichau-Schwiebus [w:] Heimatkalender des Kresis Züllichau-Schwiebus, Züllichau 1927,
[3] – Leopold von Zedlitz, Neues allgemeines Deutsches adels-lexicon, tom 9, Leipzig 1870,
[4] – Gothaisches Genealogisches Taschenbuch der Uradeligen Häuser, Achter Jahrgang, Gotha 1907,
[5] – Johann Christoph Wilcken, Züllichographia oder Chronica der kgl. Preußischen Stadt Züllichau, Züllichau 1753,
[6] - Die Neumark: Jahrbuch des Vereins für Geschichte der Neumark: Neue Folge des "Schriften". Schwartz Paul: Die Klassifikation von 1718/19: ein Beitrag zur Familien- u. Wirtschaftsgeschichte d. neumärkischen Landgemeinden 1928, Heft 5 T.3, Landsberg am Warthe 1928,
[7] - Leopold Karl Wilhelm August Freiherr von Ledebur, Adelslexicon der preussischen Monarchie, Bd. 2, L-S, Berlin 1854,
[8] – strona internetowa https://de.wikipedia.org/wiki/Siegmund_Adrian_von_Rothenburg#cite_note-4 z dnia 1.12.2023 r.,
[9] – strona internetowa https://de.wikipedia.org/wiki/Karl_Wilhelm_Sigismund_von_Rottenburg z dnia 1.12.2023 r.,
[10] – strona internetowa https://de.wikipedia.org/wiki/Rothenburg_(Adelsgeschlecht) z dnia 1.12.2023 r.,
[11] - Gustav Zerndt, Abriss zur Heimatkunde des Kreises Züllichau–Schwiebus, Schwiebus 1925,
[12] - Leopold von Zedlitz-Neukirch, Neues preussisches Adels - Lexicon oder genealogische und diplomatische Nachrichten [Band 3, P-Z], Leipzig 1842
