Na początku pragnę przedstawić historię jednej z miejscowości naszej gminy – wsi Cigacice. Artykuł powstał w oparciu o dostępne i dotychczas przebadane materiały oraz pomoc sulechowian w ich tłumaczeniu, tj. ś. p. Władysławy Kowalskiej (W.K) i Bartosza Budy (B.B) pracownika Urzędu Miejskiego w Sulechowie. Historia Cigacic prezentowana będzie w częściach, a w artykule znajdą się m.in. informacje o przeprawie rzecznej na Odrze, budowie mostu, życiu religijnym, żegludze rzecznej i winnicach.
W 1782 r. pastor Siegismund Justus Ehrhardts podaje nazwę cigacickiej wsi jako Dzicherzig, f. Tschicherzig (Presbyterologie des Evangelischen Schlesiens, Liegniz 1782). Wojciech Pasterniak w „Nazwy miejscowości powiatu sulechowskiego” (Rocznik Lubuski 1959, s. 85) pisze, że autochtoni nazywali wieś Oder Tschicherzig i jej nazwa jest typu topograficznego. Z kolei Brückner wywodzi nazwę wsi od cigiędź – zarośla, gęstwina (Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa 1957). W 1941 r. nazwę wsi zgermanizowano na Odereck (H. Szczgóła „Germanizacja nazw na terenie obecnego województwa zielonogórskiego w latach 1937- 1941” [w:] Rocznik Lubuski 1962, s.325). Jeszcze inaczej pisze o nazwie osady pastor A. Splittgerber, który wysunął przypuszczenie, że znana w 1460 r. nazwa Cigaczig pochodzi od czichorna i przyrównuje ją do niemieckiego słowa Meisenort (Geschichte der Stadt und Kreises Züllichau, Züllichau 1927).
Cigacice to wieś położona na wzniesieniu środkowego biegu Odry, z którego roztacza się piękny widok na dolinę Odry, aż do zielonogórskich wzgórz. G. Zernt tak pisał o niej w „Abritz zur Heimatkunde des Kreises Züllichau – Schwiebus” (s. 45-46, wg. tłumaczenia B.B):
„(Cigacice/ Tschicherzig/Odereck) Centrum komunikacyjne na rzece, port zimowy, magazyn cukru, poczta, miejscowość letniskowa. Nowy kościół, czteroklasowa szkoła. Górne i dolne wzgórza należą do Sulechowa. Most na Odrze o długości około 400 m. Po drugiej stronie za rzeką znajdują się złoża gipsu i pastwiska. Wojskowy zakład kąpielowy. Dawniej dwa młyny wodne. Przy Obrze skład. 1100 mieszkańców. Zajazd : Becker, Kadach. Winnice: Haese, Tschammer, Helwig, Marake, Stange, Traube i inne. Cały „wał” z Podlegórzem (Podligar) koło Cigacic jest uważany za wielce interesujący z punktu widzenia geologii. Powstał on w ostatnim okresie młodszej epoki lodowcowej. Po niej nastąpił okres suchego klimatu; opadanie poziomu rzek lodowcowych, które znalazły dla siebie nowe, dogodne koryta na dnie doliny. Postępowały wówczas procesy tworzące ogromne wydmy z sypkiego materiału skalnego przenoszonego przez wiatr.
Szańcowa Góra (Schanzberge) i Gołębia Góra (Taubenberge) na południu Sulechowa, jak i piaszczyste wzgórza obrzańsko- odrzańskie, na których leżą dzisiejsze miejscowości: Głuchów (Glauchow), Trzebiechów (Trebschen), Smolno Wielkie (Gr. Schmöllen) i inne, są przykładami tych procesów. Również wówczas wyodrębniła się trójkątna, skalna forma doliny z krawędziami oczyszczonymi przez wiatr. Jest to okres kształtowania płaskiej powierzchni naszego regionu. Wówczas uzyskał on te delikatne i miękkie na krawędziach wyżłobienia tak dobrze znane nam wszystkim. Świetnie obrazuje to zjawisko północny brzeg doliny Odry i Obry, który datuje się na ten sam okres. Od „Bramy Nowosolskiej” na południe aż po rozciągającą się na linii wschód- zachód „Równię Warszawsko- Berlińską” Odra buduje swój północny brzeg, po przez wyraźne spiętrzenie materiału skalnego. Przyczyną tego jest prąd rzeki, który odkłada niesione wodą piaski na północnym (wschodnim) brzegu a co za tym idzie wciąż się od niego oddalając, a skutkiem tego jest wspomniany już wał ziemny na linii Podlegórz- Cigacice, pamiątka po dawanym biegu rzeki. Obra, której nurt jest wolniejszy nazywana była także „leniwą”.
Taki był obraz Cigacic i okolic w 1926r roku.
