Z kart historii Ziemi Sulechowskiej. Brody (Gross Blumberg) dawniej i dziś. cz. 1
(Biuletyn Informacyjny Miasta i Gminy Sulechów, lipiec 2009, nr 78, s. 7)
Wieś Brody położona jest nad rzeką Odrą na zachodzie Polski w województwie lubuskim, powiat zielonogórski, gmina Sulechów. Wieś ma budowę wielodrożnicową tzn. zwarta zabudowa powstała wzdłuż kilku ciągów komunikacyjnych (ulic), ale o nieregularnym kształcie. Historia Brodów to historia dwóch państw - dwóch narodowości, które zamieszkiwały te tereny. Do połowy 1945 r. miejscowość leżała w granicach państwa niemieckiego i przez wiele wieków zamieszkiwała ją ludność narodowości niemieckiej. Nazwa miejscowości brzmiała - Gross Blumberg.
Fragment niemieckiej mapy Brodów z lat 30-tych.
Przypuszczalnie wieś Blumberg została założona w XIII wieku. Pochodzenie nazwy miejscowości jest nieznane. W 1565 r. wioska była własnością rodziny Kalckreuth. Kolejnymi właścicielami od 1725 r. byli: v. Burgsdorf i v. Schmettow. W 1767 r. majątek z zamkiem Blumberg przejął gen. Tauentzien. Ponieważ majątek ten nie przynosił zysków, został sprzedany 3 czerwca 1839 roku gminie Blumberg, która podzieliła go między mieszkańców. Od tego czasu gmina nazywała się Gross Blumberg. Po 1839 r. zamek z niewiadomych mi przyczyn został zburzony. Z odzyskanych kamieni wybudowano w bezpośrednim sąsiedztwie neogotycki kościół i plebanię, przy czym schody w plebani pochodziły z zamku. Kościół został wymurowany na planie prostokąta, z wieżą od zachodu i apsydą od wschodu. Został poświęcony 6 grudnia 1854 r. Dwa km na zachód położony folwark majątku nazywał się Klein Blumberg i tworzył razem z Gross Blumberg parafię. Po pożarze wsi w 1854 r. zaczęła się ona rozbudowywać dalej na północ od Odry.
Pocztówka z kolekcji Dariusza Wójcika.
Na początku XIX wieku we wsi było 16 gospodarstw chłopskich, 33 zagrodników (chłopów posiadających niewielki przydział ziemi, nie wystarczający do wyżywienia rodziny i aby przeżyć musieli najmować się do pracy), 48 chałupników (chłopów posiadających dom - chałupę, ale nie posiadających ziemi). Znajdowały się też dwie kuźnie, cegielnia i dwa młyny wodne. Łącznie w Blumberg było 625 mieszkańców i 110 dymów (gospodarstw chłopskich, określenie dym związane było z reformą systemu podatkowego, gdzie podymne zastąpiło poradlne - łanowe i pobierane było od każdego komina na dachu). Wieś Gross Blumberg szybko się rozwijała i przybywało w niej ludności. W 1910 r. miejscowość zamieszkiwało 1 107 osób, w 1921 r. liczba mieszkańców wynosiła 1 272, w roku 1933 było ich już 1 396, a w roku 1939 - 1392 osób. Obecnie w Brodach mieszka 758 osób, czyli prawie o połowę mniej niż przed II Wojną Światową.
Prom na rzece Odrze. (Pocztówka z kolekcji Dariusza Wójcika).
Na początku XX wieku (w 1910 r.) Gross Blumberg było 6 z kolei miejscowością pod względem liczby mieszkańców w Kreis Crossen a/O (w powiecie krośnieńskim). Najwięcej ludności zamieszkiwało wtedy Sommerfeld (dzisiejsze Lubsko) 11 880 osób, a Gross Blumberg liczyło 1 107 mieszkańców. Miasto powiatowe Crossen (dzisiejsze Krosno Odrzańskie) zamieszkiwało 7 595 osób, a w powiecie sulechowskim w mieście Züllichau (Sulechowie) mieszkało wtedy zaledwie 8 035 osób.
Żaneta Włodarczyk
Bibliografia:
• Gemeindeverzeichnis, http://www.gemeindeverzeichnis.de/, 11.01.2009r.
• Im Kommissionsverlage der Bossichen Buchhandlung, Die Kunstdenkmaler Der Provinz Brandenburg Crossen, Berlin 1921
• Korner Hilmar, Uber die Kiche, die Glocken Und die Orgel von Gross Blumberg im Kreis Crossen/Oder, Berliner Zeitung nr 9 2006r., str. 11-12
• Kruger Landart E., Crossener Kreiskalender 1934, Crossen 1934
• Metzdorf K., Crossener Heimatbuch „Urkunde aus dem Jahre 1308...", str 19, 1927r.
• Schweibus pl., http://www.schwiebus.pl/index.php, 11.01.2009r.
• Verwaltungsgeschichte, http://www.verwaltungsgeschichte.de/crossen.html, 11.01.2009r.
• Wywiad z Edit Ziermann - córką mieszkanki Gross Blumberg przed II wojną światową, 2002r.
• Wywiad z Henrykiem Jankowskim - pierwszym osadnikiem w Brodach.
Źródła historyczne:
• Archiwum Państwowe w Wilkowie, Syg. 766, nr zespołu 228.
• Archiwum Państwowe w Zielonej Górze z siedzibą w Starym Kisielinie, Syg. 748, 766 nr zespołu 138.
• Poznański Dziennik Wojewódzki, Obwieszczenie Wojewody Poznańskiego jako pełnomocnika Okręgowego Rządu RP dla Ziem Odzyskanych, nr 12, str. 227-236, Poznań 8.11.1945r.
