Wpisz szukany wyraz lub frazę w celu odnalezienia artykułu na naszej stronie.


Andreas Malcolmus urodził się w 1649 r. w wielkopolskich Skokach (Sczocken, Szocken) w Polsce i wywodził się ze starej, szkockiej rodziny osiadłej w Polsce. Podczas nauki w gimnazjum w Toruniu poznał Johana Jakobidesa. Powołany został przez Latalskich na rodzinnego kaznodzieję. Po represjach religijnych Latalskim zakazano praktyk kościoła protestanckiego. Pod karą infamii i banicji uchodzą z Dębicy wraz z polskimi szlachcicami z Mielęcina i Parcic do Sulechowa w pobliskiej Brandenburgii. Jak podał Carl Friedrich Wilhelm Herrosee w Jubelpredigt zur Feier des hundertjährigen Stiftungsfestes der evengelisch reformirten Schloβgemeine in Züllichau (1789 r., s.10) książę elekcyjny Fryderyk Wilhelm polecił Malcolmusowi udać się do Poczdamu, gdzie miał wygłosić po polsku kazanie przed księżną Radziwiłł (zapewne chodziło tu Ludwikę Karolinę Radziwiłł żonę jego syna Ludwika Leopolda), za co otrzymał wynagrodzenie i odesłany został z powrotem do Sulechowa.

W dniu 06 lutego 1684 r. Malcolmus otrzymał pozwolenie na odprawianie nabożeństw w języku polskim i również w dniu tym wygłosił pierwsze kazanie przed 14 osobami z 21. osobowej gminy kalwińskiej. Uczył się niemieckiego i z pomocą niemieckiego proboszcza odprawiał nabożeństwa w języku niemieckim. W dniu 20 marca 1685 r. nowomarchijskie konsystorium wystawiło mu na rozkaz księcia elektora tytuł kaznodziei sulechowskiej parafii reformowanej, a jego wynagrodzenie wynosiło wówczas 100 reichstalarów (rtl.). Od pierwszej niedzieli po uroczystości Trójcy Świętej w 1686 r. głosił kazania po niemiecku przez 14 dni.

Zgodnie z rozporządzeniem z 4 czerwca 1695 r. otrzymał dodatek do wynagrodzenia w wysokości 50 rtl., a na krótko przed tym oddawał ze skromnej pensji 10 rtl w ramach akcyzy od podatku obrotowego swojej wspólnocie, która stopniowo się powiększała. W tym też czasie uczył języka polskiego Caspra Neumanna (11.03.1683 – 1737) przyszłego słynnego aptekarza, radcy królewsko- pruskiego dworu i profesora królewsko- pruskiego Collegium Medyczno- Chirurgicznego w Berlinie.

W 1697 r. kiedy to wiele reformackich rodzin szukało w Sulechowie schronienia, pokój zamkowy stała się za ciasna do odprawiania praktyk religijnych. Z tego powodu król pruski Fryderyk Wilhelm I (14.08.1688 – 3.05.1740) rozkazał przeznaczyć dla nich kilka sal w zamku na „mały kościół”. W dniu 20 listopada 1701 r. do Sulechowa przybyli z Berlina nadworny królewski pastor Daniel Ernst Jablonowsky nadworny pastor z Krosna Odrzańskiego Cautius i pastor Tobianus z Trepplen. Przed południem w obecności krośnieńskiego zarządcy zamkowego hrabiego von Schwerina, reprezentującego króla oraz w obecności licznej polskiej i niemieckiej szlachty, Jablonowsky w asyście wspomnianych pastorów wygłosił kazanie z okazji poświęcenia kościoła zamkowego w oparciu o psalm 93,5. Z kolei po południu Malcolmus wygłosił drugie kazanie przytaczając List do Filipian - Flp. 4,4.

Andreas Malcolmus zmarł 31 sierpnia 1725 r. w wieku 76 lat, a swój urząd pełnił ponad 40 lat.


Marek Maćkowiak
Prezes STH

Opracowano na podstawie:
- Ehrhardt Siegismund Justus, Presbyterologie des Evangelischen Schlesiens, Legnitz, t. 2 ( s. 707),
- Herrosee Friedrich Wilhelm, Jubelpredigt zur Feier des hundertjährigen Stiftungsfestes der evengelisch reformirten Schloβgemeine in Züllichau, 1789 r. ( s.10),
- Kessel Christoph Heinrich: Lebens-Beschreibung D. Caspar Neumanns. In: Caspar Neumann: Chymiae medicae dogmatico experimentalis. Vol. 1, part 1. Johann Jacob Dendeler, Züllichau 1749 (s. ),
- Majchrzak Jerzy Piotr, Świątynne metamorfozy. Z dziejów Zboru Kalwińskiegow Sulechowie. 1752 -1832 – 2007, Sulechów 2007 (s. 18, 20),
- Splittgerber Albert, Geschichte der Stadt und des Kreises Züllichau., Züllichau 1927 (s. 18, 19).


Publikacja w Biuletynie Informacyjnym Miasta i Gminy Sulechów, nr 134, wrzesień 2014, s. 8.

Powrót