Dr. hab. Antoni Maćkowiak - ur. 20 maja 1906 roku w Wonieściu, pow. Kościan.
Wykształcenie:
1. Seminarium Nauczycielskie - Wolsztyn 1920-25 r.
( pięcioletnie)
2. Wyższy Kurs Nauczycielski - Wilno 1930/31 r.
3. Instytut Nauczycielski - Warszawa 1934/36 r.
4. Uniwersytet Warszawski - 1952 r. Wydział filozoficzno-społeczny - eksternistycznie.
Stopnie naukowe:
1. magister filozofii - Uniwersytet Warszawski 1952 r.
2. doktor nauk humanistycznych - U.A.M. Poznań - 1960 r.
3. Doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki - U.A.M. Poznań 1971 r.
Przebieg pracy zawodowej:
Po kilku latach pracy nauczycielskiej w podpoznańskiej wsi, rozpoczyna w latach 1930-31 studia na Wyższym Kursie Nauczycielskim w Wilnie (o specjalności „nauczanie początkowe”), na który zostaje przyjęty po egzaminie konkursowym, jako wybijający się nauczyciel w Wielkopolsce.
Tutaj poznaje swoją przyszłą żonę Janinę Muniak, która w podobny sposób dostała się na kurs z terenu Małopolski. Odtąd poświęcili wspólnie - całe swoje życie - sprawie nauczania początkowego - i jako praktycy, i jako naukowcy.
W 1932 r. Antoni Maćkowiak został kierownikiem szkoły podstawowej w Mosinie koło Poznania, a po ukończeniu Instytutu w Warszawie ierownikiem nowo zbudowanej szkoły w Antoninku (obecnie dzielnica Poznania). W 1938 r. został mianowany podinspektorem szkolnym w Koninie i tam zastała go wojna.
Okres okupacji (pracując zarobkowo w różnych dziedzinach) spędził w Ropczycach (woj. krakowskie) - na wspólnym (wraz z żoną) pogłębianiu swojej wiedzy pedagogicznej, czego owocem była koncepcja nowoczesnego elementarza oraz obserwacja rozwoju syna Jacka - uwieńczonych w dwóch po wojnie wydanych książkach.
W 1945 r. Antoni Maćkowiak został skierowany przez Kuratorium Poznańskie do zorganizowania liceum pedagogicznego, najpierw w Wolsztynie, a od 2 stycznia 1946 r. w Sulechowie.
Chociaż gmach sulechowskiego internatu był bardzo zdewastowany, udało się go przygotować do przyjęcia młodzieży już w pierwszych dniach stycznia 1946 r., po świątecznych feriach.
Gmach szkoły był już uruchomiony i mieściła się szkoła podstawowa oraz dwie klasy gimnazjum, uruchomione jesienią 1945 r. przez St. Weychte i A. Poczykowskiego.
Od 1 września 1946 r. działały już:
- klasy gimnazjalne
- klasy liceum pedagogicznego
- tzw. „Komisja Rejonowa” dla nauczycieli niewykwalifikowanych z okolicznych powiatów w czasie ferii
- szkoła ćwiczeń (podstawowa) jako warsztat praktyki pedagogicznej dla III klasy liceum
- kursy maturalne dla wojskowych
- liceum dla wychowawczyń przedszkoli
- ośmiotygodniowe kursy dla wychowawczyń przedszkoli
- przedszkole ćwiczeń
- kursy dla analfabetów.
Nie sposób tu nie wymienić (oprócz żony Janiny) pionierów tamtych czasów. Byli to nauczyciele - Agnieszka Szymkowiak-Kwiekową, Kazimiera Ludwiczak, Julia i Anna Peter, Edmund Ciesielski, Bolesław Hejduk, Stanisław Jaworski, Henryk Przybylskio oraz woźny i intendent Józef Przybylski.
Pięciolecie naszej pracy zawodowej” – A. Maćkowiak pisze w swoich wspomnieniach od 1 stycznia 1946 do 31 sierpnia 1950 r. - „ to chyba najpiękniejszy okres naszego życia. Tworzyliśmy tam - na Ziemiach Odzyskanych - nowe życie, polskie życie. Garnęła się do nas młodzież stęskniona za polską szkołą. Toteż uczyła się chętnie i prędko ... Własnymi rękami, na własnych plecach znosiliśmy do naszego zakładu spod gruzów wydobywane przedmioty i meble, które mogły być nam użyteczne.”
Liczne publikacje – powstałe na podstawie eksperymentów i badań uczniów klas pierwszych szkoły podstawowej - stawiały Antoniego Maćkowiaka w gronie najwybitniejszych, nie tylko nauczycieli praktyków, ale również naukowców, twórców nowej opartej na pogłębionych psychologicznych badaniach, metodyki nauczania początkowego.
Wiadomość o sukcesach w działalności pierwszej na Ziemi Lubuskiej placówki kształcenia nauczycieli szybko dotarła do Warszawy, do Ministra Oświaty, który spowodował przeniesienie z dniem 1 września 1950 Antoniego, wraz z żoną, do pracy w Ośrodku Badań Pedagogicznych i Prac Programowych w Warszawie - późniejszego Instytutu Pedagogicznego.
W tymże Instytucie Antoni Maćkowiak wraz z żoną zajmowali się głównie:
- badaniami procesu nauki czytania i liczenia wśród dzieci klas I-IV szkół warszawskich,
- przygotowaniem szkiców metodyki nauczania początkowego,
- modyfikacją swojego elementarza książeczkowego napisanego jeszcze w czasie okupacji, który częściowo został wydany w 1946/47 roku w Poznaniu, dopóki komunistyczna cenzura nie zabroniła dalszego druku.
Główną ideą, która przyświecała naukowym badaniom A. Maćkowiaka, było opracowanie takiej koncepcji nauki czytania, która uwzględnia psychikę dziecka poprzez „podpatrzenie” drogi, po której umysł dziecka w naturalny sposób zdobywa umiejętność czytania. Z tego też względu opracowaną koncepcję nauki nazwano naturalną bądź rozwojową.
Koncepcja ta, poparta znacznym dorobkiem naukowym, nie mogła ze względów politycznych i ideologicznych uzyskać akceptacji komunistycznych władz i nie doczekała się pełnej realizacji. Po krótkim warszawskim epizodzie A. Maćkowiak z żoną wrócił do Poznania. We wrześniu 1953 r. rozpoczął pracę w kuratorium poznańskim (do 1956 r.), a następnie zorganizował Zaoczne Studium Nauczycielskie, którego był dyrektorem w latach 1956-70.
W trakcie pracy w Poznaniu A. Maćkowiak nie przerwał swojej pracy naukowej, czego dowodem była olbrzymia liczba publikacji w czasopismach pedagogicznych, takich jak „Życie Szkoły”, „Głos Nauczycielski”, „Kwartalnik Pedagogiczny” i w wielu innych oraz wydawnictwa książkowe, które udawało się „przemycić” przez cenzurę w okresach tzw. ”odwilży” w 1956 i po 1970 r.
Współpracował i był członkiem „Poznańskiego Towarzystwa Pedagogicznego”, „Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” i „Poznańskiego Towarzystwa Psychologicznego”.
Przeszedł na emeryturę w 1970 r. Odchodząc, przekazał Bibliotece Głównej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze cały swój księgozbiór, łącznie ze swoimi pracami.
Zmarł nagle na zawał serca 8 sierpnia 1978 r.
1. F. Korniszewski, J. i A. Maćkowiakowie - Nauczanie początkowe-psychologia , dydaktyka, praktyka. Warszawa 1936 r.
2. J. i A. Maćkowiakowie - Organizacja pracy w klasie pierwszej a nauka czytania i pisania. Poznań I wyd.1945, II wyd.1946, III wyd.1947.
3. J. i A. Maćkowiakowie - Jacek liczy –obserwacje psychologiczne i uwagi dydaktyczne. Warszawa 1948.
4. J. i A. Maćkowiakowie - Jacek czyta –obserwacje psychologiczne i uwagi dydaktyczne. Warszawa 1949.
5. J. i A. Maćkowiakowie - Dalej, Haniu do czytania – Elementarz w 10 książeczkach (Lala, domek, sad, las, wystawa, ulica, choinka, zima, sklep, wiosna). Poznań 1946-1947r.
6. J. i A. Maćkowiakowie - Naturalne drogi czytania i pisania. Poznań 1946r.
7. J. i A. Maćkowiakowie - Nauka czytania i pisania w pismach Ewarysta Estkowskiego. Poznań 1956 r.
8. Antoni Maćkowiak - Badania procesu i wyników początkowej nauki czytania i pisania. Poznań I wyd. 1957 r. II wyd. 1960 r.
9. J. i A. Maćkowiakowie - Okres przygotowawczy w klasie pierwszej. Warszawa 1958r. wyd.II rozsz.1960r. wyd. III rozsz. 1964r.
10. J. i A. Maćkowiakowie - Mam 7 lat – książeczka przedelementarzowa. Warszawa wyd. I i II 1958r. wyd. III 1959r.
11. J. i A. Maćkowiakowie - Elementarze Promyka Warszawa 1960r.
12. J. i A. Maćkowiakowie - Rozwój pojęć matematycznych u dzieci w wieku przedszkolnym. Poznań 1960r.
13. Antoni Maćkowiak - Nauczanie łączne dawniej a dziś. Poznań 1970 r.
Autor:Krzysztof Maćkowiak (syn)
