Badania archeologiczne istotnie wpływają na poznanie dziejów danego regionu. Pozwalają one zarówno naświetlić czasy, dla których brak jest przekazów pisanych, jak również lepiej zrozumieć te, dla których takie przekazy istnieją. Miasto i gminę Sulechów zaliczyć należy do obszarów archeologicznie rozpoznanych w stopniu średnim. Poniżej przedstawionych zostało kilka zdaniem autora artykułu najistotniejszych prowadzonych po zakończeniu Drugiej Wojny Światowej badań.
Pierwsze zainteresowania polskich prehistoryków ziemią sulechowską nastąpiło dość wcześnie. Po zakończeniu działań wojennych komisja pod przewodnictwem profesora Józefa Kostrzewskiego przystąpiła do zabezpieczania niszczejących
zbiorów artefaktów ze zrujnowanego sulechowskiego Heimatmuseum (muzeum regionalnego). Uratowane eksponaty przekazane
zostały wówczas do Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Rozpoczęto również prace zwiadowcze w celu poszukiwania na nowych stanowisk archeologicznych.
Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w związku ze zbliżającymi się obchodami Millenium Państwa Polskiego pracownicy ówczesnego działu archeologii Muzeum Ziemi Lubuskiej podjęli niewielkie badania wykopaliskowe na wale oraz majdanie grodziska w Kijach. W ich wyniku stwierdzono, iż warownia ta powstała w XIII wieku. Wał krył w sobie wzmacniającą konstrukcję drewnianą i pierwotnie oblicowany był kamieniem polnym. Majdan grodziska zniszczono w trakcie odlania w okresie międzywojennym betonowej płyty (stanowiła ona parkiet, gdy na grodzisku odbywały się wiejskie zabawy taneczne).
Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ekipa poznańskiego Instytutu Archeologii Polskiej Akademii Nauk podjęła badania wykopaliskowe w dolinie Odry w okolicach Pomorsku. Natrafiono wówczas na najstarsze z dotychczas odkrytych w pobliżu Sulechowa ślady osadnictwa. W trakcie badań odsłonięto relikty obozowiska myśliwych przebywających w tym miejscu w okresie schyłkowego paleolitu (14000 - 8000 p.n.e.) oraz mezolitu (na lata około 5700 p.n.e.). Ciekawostką są odkryte - datowane na drugi z wymienionych okresów - ślady kanibalizmu.
W ostatnich latach przeprowadzono duże badania wykopaliskowe związane z lokowaniem na obszarze gminy inwestycji drogowych. Znacznie poszerzyły one naszą wiedzę o najdawniejszych dziejach tego terenu. W roku 2005 roku badaniami wykopaliskowym poddana została trasa planowanej budowy poznańskiej obwodnicy miasta. Podczas ich prowadzenia odkryto ślady osadnictwa datowane od środkowek epoki kamienia (mezolitu) po późne średniowiecze i okres nowożytny. Pozyskany wówczas materiał zabytkowy oglądać można było na wystawie prezentowanej w 2006 roku w sulechowskiej bibliotece miejskiej. Obecnie glinianą obudowę jamy do produkcji dziegciu oglądać można na wystawie „Tu powstała Polska" prezentowanej w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu.
W roku 2007 przeprowadzono badania wyprzedzające budowę części trasy ekspresowej S3. W ich trakcie w okolicach Sulechowa odkryto między innymi ślady osadnictwa związane z kulturą łużycką oraz z okresem wpływów rzymskich. Obecnie wyniki badań wykopaliskowych pozostają w opracowywaniu.
Często interwencje archeologiczne podejmowane były także na obszarze sulechowskiej starówki. W głównej mierze miały one charakter nadzorów związanych z zabudową parcel miejskich. Badania prowadzone były między innymi na kilku działkach przy ulicy Piastowskiej, Łukasiewicza, Chopina, alei 1 Maja, a ostatnio także na sulechowskim zamku. W ich trakcie rejestrowane były nawarstwienia związane ze średniowiecznym i nowożytnym użytkowaniem miasta oraz relikty zabudowy. Za najciekawsze obecnie należy uznać odkrycie przy ulicy Łukasiewicza reliktów XVI-wiecznego domu szachulcowego z piecem wykonanym z kafli garnkowych.
Paweł Stachowiak
archeolog MAŚN Świdnica członek STH
Literatura:
- Piotr Dziedzic, 2007 Archeologiczne ciekawostki na sulechowskiej starówce, Biuletynie Informacyjnym Miasta i Gminy Sulechów, nr 49 styczeń, s. 7-8,
- Alina Jaszewska, Wawrzyniak Piotr, 2007 Wstępne wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych na obwodnicy Sulechowa, pow. Zielona Góra, woj. lubuskie, Archeologia Środkowego Nadodrza, tom. V, s. 269 - 298,
- Michał Kobusiewicz, 1999 Ludy łowiecko - zbierackie północno-zachodniej Polski, Poznań,
- Adam Kołodziejski, Bogdan Kres, 1962 Z problematyki badań nad pograniczem śląsko łużyckim we wczesnym średniowieczu, Rocznik Lubuski, t. 3, s. 290-297.
